De maatregel wordt volgens Van Dam uit voorzorg genomen omdat er in Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Polen en Zwitserland bij wilde vogels besmettelijke vogelgriep van het type H5N8 is aangetroffen. In Duitsland geldt de ophokplicht in delen van het land. Ook in Nederland zijn dode wilde watervogels aangetroffen. Mogelijk hadden die ook deze zogeheten hoogpathogene vogelgriep. Deze dieren worden verder onderzocht.

De ophok- en afschermplicht moet voorkomen dat in Nederland bedrijven besmet raken. Experts hebben aangegeven dat op dit moment sprake is van een aanzienlijk verhoogd risico voor de pluimveesector op besmettingen. Van Dam roept de bedrijven ook op extra hygiënemaatregelen te nemen, zoals het tot een minimum beperken van het aantal bezoekers. De bedrijven moeten alert zijn op symptomen van de vogelgriep bij het pluimvee.

Eind 2014 is in Nederland voor het laatst een landelijke ophokplicht ingesteld vanwege vogelgriep. Die liep tot begin 2015.

Meerdere dode wilde watervogels op dezelfde plek, kan wijzen op vogelgriep. Dit kan worden gemeld bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Het advies is de dode wilde watervogels niet aan te raken. Hoewel er volgens Van Dam geen aanwijzingen zijn dat mensen met de H5N8-vogelgriep besmet kunnen raken, is dat ook niet geheel uit te sluiten.

Van Dam heeft aan het Erasmus Medisch Centrum gevraagd om dit najaar een aantal soorten wilde watervogels in de gaten te houden. De hoop is dat dit extra informatie oplevert over de verspreiding van het H5N8 virus binnen de watervogelpopulatie.