Wie denkt dat het onderwerp daarmee definitief van de politieke agenda is verdwenen, komt waarschijnlijk bedrogen uit. De achterdeur staat al op een kier.

Strikt genomen was het niet eens zo’n vreemde gedachte om gezond gedrag te belonen in de vorm van premiekortingen. De discussienota was ook niet zomaar op een vrijdagmiddag in elkaar getimmerd op basis van de observatie dat sommige patiënten met longkanker voor de deur van het ziekenhuis staan te roken. Door voortschrijdend onderzoek is er steeds meer kennis beschikbaar over het ontstaan van ziekten en zo ontkomt de wetenschap niet aan begrippen als ”vermijdbare oorzaken”.

Drie jaar later rolde daar een adviesnota uit waarin de RVZ tracht gezond gedrag te stimuleren zonder de solidariteit in het stelsel op het spel te zetten. Werknemers die jaarlijks op basis van vrijwilligheid een conditietest zouden ondergaan, konden op basis van de resultaten profiteren van een premiekorting. Het zou dus gaan om een selecte groep onder strikte condities. Het begrip ”leefstijldifferentiatie” deed zijn intrede, met in het kielzog daarvan de logische vraag of het mogelijk is om de zorgkosten rechtvaardiger te verdelen.

In de daaropvolgende maatschappelijke discussie bleek de solidariteit tussen zieke en gezonde mensen zwaar te wegen en werd terecht gewaarschuwd voor een glijdende schaal. In een enkel ziektegeval kan het verband tussen oorzaak en gevolg onomstotelijk worden vastgesteld, maar vaak is het een ingewikkeld samenspel van factoren, waarbij het zoeken naar een schuldvraag alleen maar onnodig pijnlijk is. Verder is het slechts een kwestie van woordkeus of je gezonde mensen minder premie laat betalen of ongezond levende mensen méér.

Inmiddels lijkt de tijd rijp voor een herhaling van deze discussie, omdat er diverse autoverzekeringen op de markt zijn gebracht die verantwoord rijgedrag meteen omzetten in een lagere premie. Met behulp van een chip in de auto kan precies worden vastgesteld of automobilisten niet te snel optrekken of te hard rijden, waardoor het risico op een ongeval nauwkeurig kan worden ingeschat en de automobilist kosten kan besparen door zich netjes aan de regels te houden en zich op de weg voorbeeldig te gedragen.

Ik had nog maar net bedacht dat je daarmee de deur op een kier zet voor een soortgelijk systeem bij zorgverzekeringen, toen ik las dat een grote Duitse verzekeringsmaatschappij daar sinds kort mee begonnen is bij het vaststellen van de premie voor levensverzekeringen en polissen tegen arbeidsongeschiktheid. Het lijkt daarom slechts een kwestie van tijd voordat zorgverzekeraars ook hier gaan schermen met lagere premies voor mensen die aantoonbaar gezond leven.

Er is in Nederlander al één zorgverzekeraar actief die de mogelijkheid biedt om punten te sparen wanneer je veel wandelt en fietst en op gezette tijden aan hersengymnastiek doet. Nu kunnen daar alleen nog gezondheidsproducten mee worden gekocht met een leuke korting in een speciale webshop, maar het vergt niet meer dan een simpele druk op de knop om diezelfde groep korting aan te bieden op de zorgpremie wanneer politiek Den Haag daarvoor groen licht geeft.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl