De garantieprijs is een basisprijs voor melk van standaardkwaliteit. Sinds mei stond die op een dieptepunt van 25 euro. Eind 2013 ontvingen de boeren 44 euro, een historisch hoogtepunt.

De stijging werd al verwacht, omdat de noteringen voor zogeheten basiszuivelproducten al enige tijd omhooggaan. Die noteringen zijn een graadmeter voor de internationale zuivelmarkt. Vooral boter en foliekaas zijn duurder geworden. Daarnaast neemt het aanbod van melk in de Europese Unie geleidelijk af bij een min of meer stabiele vraag, liet FrieslandCampina maandag weten. Het coöperatieve concern verwerkt pakweg 80 procent van de Nederlandse boerderijmelk.

Crisis

De zuivelsector is door een diepe crisis gegaan. Een uitvallende vraag uit onder meer China en een stijgende melkproductie in belangrijke exporterende regio’s, de Europese Unie (die in 2015 de melkquotering afschafte) voorop, zijn daar debet aan.

De verhoging van de melkprijs is voor duizenden melkveehouders en hun gezinnen meer dan welkom. De langdurige crisis op de zuivelmarkt heeft veel boeren in de problemen gebracht. Rekeningen kunnen niet op tijd of helemaal niet worden betaald, de bank moet uitstel van aflossingen geven en soms is er nauwelijks geld om het gezin fatsoenlijk te onderhouden.

Melkveehoudersvoorman Kees Romijn noemde de 1,25 euro verhoging maandag substantieel maar onvoldoende. „We zijn er nog niet. Om weer een beetje lucht te krijgen moet de garantieprijs zo snel mogelijk boven de 30 euro komen”, zei de voorzitter van de LTO-vakgroep melkveehouderij. Voor een gezonde bedrijfsvoering hebben Nederlandse melkveehouders volgens hem zeker 35 euro nodig, een richtprijs die eerder ook door de Rabobank –huisbankier van de Nederlandse melkveehouderij– als minimum voor een rendabele bedrijfsvoering is genoemd. Pas dan kunnen boeren weer investeren in zaken als duurzaamheid en bedrijfs­opvolging.

Schommelen

Romijn hoopt dat zijn sector „de weg omhoog” nu weer te pakken heeft. Dat de boerenmelkprijs door de liberalisering van het Europese zuivelbeleid meer zou gaan schommelen, was verwacht. „Maar door deze crisis weten we hoe diep dat kan gaan en hoe lang het kan duren. Het ziet ernaar uit dat 2016 het jaar wordt met de laagste melkprijs ooit (sinds de fusie van FrieslandFoods en Campina in 2008, TR.). In 2009 was de prijs ook laag, maar betrof het een veel kortere periode.”

Donderdag publiceert FrieslandCampina de cijfers over het eerste halfjaar. Dan wordt ook bekend hoe hoog het voorschot op de winstuitkering voor de leden uitpakt. Veel boeren kijken daar hoopvol naar uit.

De stijging van de prijs van boerderijmelk heeft op korte termijn geen gevolgen voor de prijs die consumenten in de winkel voor melk en zuivelproducten betalen. Consumentenprijzen zijn afhankelijk van langlopende contracten die supermarkten afsluiten met de zuivelindustrie.

Wie een beetje oplet bij het boodschappendoen kan zelf constateren dat de zuivelprijzen in de winkel de afgelopen 2,5 jaar nauwelijks is meegedaald met de melkprijs die de boeren kregen. Dat betekent dat er schakels in de keten moeten zijn die fors aan de zuivelcrisis hebben verdiend.

„Mijn man baalt van 80-urige werkweken”

Ze hebben altijd hun rekeningen kunnen betalen, „door hard te buffelen en al ons spaargeld erin te stoppen.” Toch vinden José en Herman Bongen uit het Gelderse Heelweg dat het moment gekomen is om hun koeien weg te doen. De boerderij staat te koop. „De koek is op.” De boerin lucht haar hart op Facebook. Haar verhaal, dat ze zaterdag plaatste, was maandagavond al meer dan 15.000 keer gedeeld.

„De basis van het besluit is heel simpel: een melkprijs van 25 cent en een kostprijs van 35 cent. „Iemand met boerenverstand wordt niet langer boer”, las ik. Zo is het. Onze kostprijs verlagen kunnen we niet. (…) En ook al stijgt de melkprijs nu weer, ook een literprijs van 26 cent betekent een verlies van 5000 euro per maand.”

Door de lage melkprijs kan het paar werk niet langer uitbesteden. Herman maakt steeds langere dagen, schrijft zijn vrouw. „Hij baalt van tachtigurige werkweken, van hoe weinig hij met de kinderen kan doen, van hoe zijn lichaam eronder lijdt. (…) Door nu te stoppen hopen we voldoende over te houden om een mooie, nieuwe toekomst te beginnen.”