Minister Donner van Justitie wil een campagne starten zodat burgers bij een conflict niet direct naar de rechter stappen maar eerst proberen met behulp van een mediator de problemen op te lossen. Zo hoopt hij de druk bij de rechterlijke macht terug te dringen.De bewindsman wil in eerste instantie door middel van voorlichting en een vorm van subsidiëring stimuleren dat mensen meer gebruik gaan maken van bemiddeling. De minister vindt het van belang dat conflicten niet escaleren. Bovendien komt het nogal eens voor dat ze in lange en dure procedures worden uitgevochten terwijl een rechterlijke uitspraak soms niet eens de meest doelmatige weg is om uit de problemen te komen.

Dat de werkdruk bij de rechterlijke macht groot is, weet iedereen. De belangrijkste oorzaak daarvoor is niet de toegenomen criminaliteit, al draagt die zeker aan dit probleem bij. Familie- en huwelijkskwesties, zakelijke meningsverschillen en arbeidsconflicten maken de rol bij de rechtbank overvol. Er is in onze samenleving duidelijk sprake van juridisering: wat vroeger gewoon tussen twee mensen mondeling kon worden afgesproken, moet tegenwoordig op papier worden vastgelegd en heeft de goedkeuring van een jurist nodig.

Mede door die juridisering wordt al snel de gang naar de rechter gemaakt wanneer er zakelijke meningsverschillen ontstaan. Dat Donner alternatieven aandraagt om de stap naar de rechter te voorkomen, is begrijpelijk. De werkdruk bij het justitieel apparaat moet verminderen.

Bovendien kan juist bij relationele problemen en bij arbeidsconflicten bemiddeling heilzamer werken dan een rechterlijk vonnis. Een bemiddelaar richt zich er op dat de twee partijen het conflict met elkaar uitpraten en samen zoeken naar een oplossing. Hij stuurt het proces, maar de twee kijvers moeten samen consensus zien te bereiken. Wanneer dit traject goed afloopt, geeft dat achteraf vaak meer bevrediging dan wanneer men naar de rechter is gegaan.

Bij de rechter is het gesprek tussen de twee strijdende partijen meestal niet mogelijk. Advocaten voeren doorgaans het woord en het debat gaat vooral over juridische punten. Emotionele aspecten en onderliggende gevoelens kunnen tijdens zo’n proces geen rol spelen. De uitspraak van een rechter is bindend voor de twee partijen, waarbij meestal een van beide in het ongelijk wordt gesteld en moet boeten. Dat is vaak een belangrijke blokkade om nadien op een goede manier naast of met elkaar verder te leven.

Bemiddeling heeft zeker voordelen als het gaat om de emotionele verwerking van een conflict. Op dit moment heeft het resultaat van bemiddeling nog onvoldoende juridische status. Een afspraak die gemaakt is met behulp van een mediator kan daardoor achteraf alsnog tot veel narigheid leiden, waardoor de hulp van een rechter toch nodig is. Zo geldt voor het aanvragen van een WW-uitkering nog altijd dat de uitspraak van een kantonrechter wel erkend wordt en de uitkomst van mediation niet. Wanneer Donner deze route wil stimuleren, zal hij ook moeten werken aan de voorwaarden om de methode tot een succes te maken.