De 49–jarige Boynton, in 2001 bij Shell binnengehaald, is de derde topbestuurder die sneuvelt. Eerder struikelden bestuursvoorzitter Philip Watts en Walter van de Vijver, de hoogste baas van de divisie exploratie en productie.

Boyntons vertrek werd maandag aangekondigd tegelijk met de publicatie van een rapport over de affaire, die in januari begon met een omvangrijke afwaardering van de bewezen olie– en gasreserves.

Reserves vormen een belangrijke indicatie voor investeerders en beleggers over de toekomstige prestaties van concerns als Shell. De schok was groot in die eerste maand van dit jaar: de beurswaarde van Shell verminderde met miljarden euro’s.

Uit het rapport dat Shell onder leiding van onafhankelijke deskundigen opmaakte, blijkt niet dat Boynton harde verwijten kunnen worden gemaakt. Niettemin vonden de commissarissen dat ze niet langer gehandhaafd kon worden; er werd door beleggers al weken over haar vertrek gespeculeerd.

In het geval van Watts en Van de Vijver ligt dat anders. Beide topbestuurders zijn op zijn minst nalatig geweest bij het tijdig in kaart brengen en rapporteren van de problemen.

Tijdens een persconferentie in Londen ging de top van het Nederlands/Britse concern diep door het stof. Topcommissaris Lord Oxburgh noemde de gang van zaken „beschamend". Volgens hem is de affaire te wijten aan menselijk falen. De enige troost was misschien dat er geen bewijzen zijn dat de betrokken topmanagers hebben gehandeld om er zelf financieel beter van te worden, zei hij. Oxburgh verdedigde ook de rol van de commissarissen in de affaire door op te merken dat het vraagstuk tijdens hun vergaderingen nooit onder de aandacht is gebracht.

„Wij zijn geschokt en bedroefd", zei Jeroen van der Veer, die Watts in maart opvolgde als bestuursvoorzitter. Ook hij verzekerde dat Shell uit de affaire zijn lessen zal trekken om dit soort schandalen nooit meer te laten gebeuren. Zo moet er bij Shell een cultuuromslag komen zodat managers niet langer „slecht nieuws" verzwijgen uit angst voor hun baan, aldus Van der Veer.

Zowel Oxburgh als zijn Nederlandse collega Aad Jacobs onderstreepte dat de raden van commissarissen Shell Transport en Koninklijke Olie, de twee moedermaatschappijen van de onderneming, het vertrouwen heeft in het huidige bestuur, onder leiding van Van der Veer.

In dat bestuur wordt de positie van Boynton, die als adviseur van Van der Veer aanblijft tot de aandeelhoudersvergadering in juni, tijdelijk overgenomen door Tim Morrisson, die sinds 1982 bij het bedrijf werkt.

Shell maakte maandag ook een nieuwe afwaardering bekend van de bewezen olie– en gasreserves, de derde in drie maanden. Dit keer gaat het om tweehonderd miljoen vaten, in maart betrof het 250 miljoen vaten en in januari om 3,9 miljard vaten ofwel 20 procent van de totale bewezen reserves.

De financiële impact van deze bijstellingen op de resultaten is gering. Op de nettowinst over 2002 scheelt het ongeveer 100 miljoen dollar en over die van 2003 circa 130 miljoen dollar. Dat is nog geen 1 procent van het totaal, aldus Shell.

Malcolm Brinded, die Van de Vijver opvolgde als topman van de divisie exploratie en productie, herhaalde de verwachting dat de komende tien jaar ongeveer 85 procent van de afgewaarde reserves weer als ’bewezen’ kunnen worden geboekt.

Vergeleken met zijn concurrenten presenteert Shell slecht in het opsporen van nieuwe olie– en gasvelden. Brinded wijt dit onder andere aan de – inmiddels teruggedraaide – decentralisatie van de divisie exploratie en productie in de jaren negentig. Shell rekent erop dat de komende vijf jaar beter in zal slagen nieuwe reserves te vinden.

Shell lijkt intern de zaak weer onder controle te hebben maar het laatste hoofdstuk van de affaire is nog niet geschreven. De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC is nog bezig met een onderzoek, evenals de Amerikaanse justitie. Verder dreigen beleggers in de Verenigde Staten met schadeclaims. In Nederland doet toezichthouder AFM onderzoek naar de kwestie.