De Mortgage Credit Directive (MCD), zoals de nieuwe richtlijn officieel heet, werd in 2014 al aangenomen door het Europees Parlement. Het doel van de richtlijn is een goed functionerende Europese hypotheekmarkt met meer onderlinge concurrentie en een gelijkwaardige bescherming van consumenten.

Eigenlijk moesten de nieuwe regels op 21 maart in Nederland van kracht worden, maar dat werd uiteindelijk 14 juli.

Nu, een maand later, beginnen de nieuwe regels meer bekendheid te krijgen. ”Boete op aflossen verboden”, kopte het AD maandagmorgen. En nieuwssite nu.nl zette eind vorige week de nieuwe regels op een rij.

Natuurlijk gaat het om een complex onderwerp. Hypotheken zijn al lastig te doorgronden, laat staan alle regels die er omheen worden bedacht. Als die regels dan ook nog vanuit Brussel worden aangepast, haakt de gemiddelde burger af. Toch is het vreemd dat er nu pas aandacht komt voor de regels, vindt André van Luijk van Woonvisie Hypotheken en Verzekeringen in Rotterdam. „De veranderingen zijn best fors. Vooral voor banken en voor adviseurs, maar toch ook wel voor de consument.”

Offerte onder voorbehoud

Voor de duidelijkheid: de nieuwe regels gelden voor nieuwe hypotheken. De meest in het oog springende is dat de offerte onder voorbehoud vervalt. Banken en adviseurs gaven eerder offertes met daarbij een aantal voorwaarden. Pas als de aanvrager daaraan kon voldoen, werden de offerte en de daarbij behorende rente vastgesteld. Voordeel van de bank was dat de rente altijd nog verhoogd kon worden al de verstrekte informatie daar aanleiding toe gaf.

Een offerte is nu dus een bindend aanbod. Van Luijk vindt dat een goede zaak, omdat consumenten nu sneller hun mogelijkheden in beeld krijgen. Toch ziet hij dat banken in de praktijk vaak op de oude voet doorgaan. „Nu werken ze met een aanbiedingsbrief. Daarin staan het maximale hypotheekbedrag, de rente, de rentevaste periode en een lijst met benodigde stukken.”

Deze stukken zijn onder meer inkomensgegevens, een werkgeversverklaring en een waardebepaling. Als een huizenkoper de brief binnen de gestelde termijn ondertekent, staat de rente vast.

Standaardinformatieblad

Een tweede nieuwe regel is dat banken een standaardinformatieblad moeten afgeven. Daarop staat onder meer het jaarlijks kostenpercentage van de hypotheek, waarin alle kosten moeten zijn opgenomen. Denk aan advieskosten, rente, provisies en belastingen. Het idee achter deze regel is dat consumenten offertes beter zouden kunnen vergelijken. Van Luijk vraagt zich echter af of dit ook gebeurt. „Voor elke offerte moet je in Nederland advieskosten betalen. Die variëren van een kleine 1000 euro tot wel 3500 euro. Dat ga je niet vijf keer betalen om de beste deal te krijgen.”

Boete extra aflossen

Bij een nieuwe hypotheek levert vervroegd aflossen geen boete meer op, blijkt uit de MCD. Extra aflossen kon bij de meeste banken al wel boetevrij, maar dan met een maximum van 10 tot 20 procent per jaar. Vanaf 14 juli mogen banken alleen nog daadwerkelijke kosten in rekening brengen.

Wat die kosten zijn? „Daar zit het probleem”, aldus Van Luijk. „Juist die kostenpost is ondoorzichtig. Niemand weet om welke kosten het precies gaat. Het blijft dus afwachten hoe hoog de boetes in nieuwe gevallen uitvallen. Ze zullen minder hoog zijn, maar verdwijnen doen ze niet.”

De Vereniging Eigen Huis (VEH) pleitte vanmorgen voor meer inzicht in de rekenmethodes van banken bij kosten voor het oversluiten of het vervroegd aflossen. Volgens de VEH is het onduidelijk hoe banken de hoogte van hun aflosboetes berekenen.

Eind deze maand gaat de vereniging in overleg met toezichthouder AFM over de rekenmethodes.