Dat bleek zaterdag tijdens een discussiedag van de VVD over de toekomst van het Nederlandse onderwijsbestel. De bijeenkomst had geen besluitvormende bevoegdheid. Toch vonden diverse VVD-prominenten de discussie zo belangrijk dat ze hun vrije zaterdag eraan gaven. Vanuit het kabinet waren vice-premier Zalm en staatssecretaris Nijs van Onderwijs aanwezig om te luisteren. Vanuit de VVD-fractie in de Kamer waren fractievoorzitter Van Aartsen en de kamerleden, Cornielje, Balemans, Griffith en De Vries present. Hirsi Ali, die zich in de media heeft beijverd om het bijzonder onderwijs te bekritiseren, had zich zonder opgave van redenen afgemeld.

In haar strijd tegen religieus onderwijs staat de Somalische niet alleen, bleek zaterdag. Mevrouw Vriezendorp, wethouder van Onderwijs: „De pacificatie is de liberalen in 1917 door de strot geduwd. Particuliere scholen mogen, maar niet op religieuze grondslag. Dat doen de mensen maar thuis.”

Eenzelfde gevoelen beheerst het denken van VVD-raadslid Keulen uit Boskoop: „Rekenen met Jezus en taal met Maria hoeft van mij niet. Laat mensen dit soort onderwijs maar zelf betalen.”

Een „slapend VVD-lid uit Zeist” vindt het „maf dat liberalen die staan voor de scheiding kerk en staat toch voorstander zijn van financiering van religieuze scholen.”

Er kwamen ook tegengeluiden. „Ik ben overtuigd atheïst en verdedig het bijzonder onderwijs. Ik vind dat mensen het recht hebben om de school te kiezen die zij voor hun kinderen het beste vinden.”

Norbert Klein, bestuurslid van een bijzonder-neutrale school uit Amersfoort, vindt dat het openbaar onderwijs afgeschaft moet worden. „Particulier initiatief is voluit liberaal. Als mensen religieus onderwijs willen, moet daar ruimte voor zijn. We moeten niet onze mening dwingend aan anderen gaan opleggen.”

Simon Steen, die enkele maanden geleden met oud-staatssecretaris Ginjaar-Maas een brandbrief naar de fractie stuurden om te protesteren tegen uitlatingen van Hirsi Ali, vindt ook dat de VVD voor bekostiging van het bijzonder onderwijs moet zijn: „Het is een beproefd middel om de eigen verantwoordelijkheid van burgers te combineren met de wensen van de overheid. Via financiering kan de overheid de school binden aan bepaalde waarden en normen die zij belangrijk vindt.”

De liberalen voerden de discussie zaterdag aan de hand van stellingen. Uiteindelijk aanvaarden de liberalen geen uitspraken die het huidige stelsel willen wijzigen. Wel spraken de VVD’ers de wens uit dat het onderwijs meer aandacht gaat besteden aan culturele diversiteit en omgaan met andere culturen. Ook willen de liberalen meer aandacht voor burgerschapsvorming.

VVD-senator Dupuis bepleitte een verbod op toelating tot een basisschool als het betrokken kind niet op een nader te bepalen niveau Nederlands spreekt. Ook zou er in de pauzes op scholen alleen Nederlands gesproken mogen worden. Ze kreeg daarvoor de handen niet op elkaar. De stelling dat de overheid aan islamitische scholen extra eisen mag stellen -een wens van Hirsi Ali- werd unaniem verworpen.

Omdat de VVD een open discussie wilde voeren, mochten ook buitenstaanders aanwezig zijn en het woord voeren. Tenminste twee personen van zeer uiteenlopende richtingen hadden daar gebruik van gemaakt, namelijk adviseur De Jong van het islamitisch onderwijs in Amsterdam en M. F. van Leeuwen, directievoorzitter van het reformatorische Hoornbeeckcollege.

Zij bepleitten de waarde van bijzonder onderwijs. Volgens De Jong hoeven de liberalen maar even buiten de grens te kijken om de waarde van het duale bestel te waarderen. „Ons duale bestel heeft voorkomen dat er bij ons standenscholen zijn ontstaan. Kijk in het buitenland. Daar heb je veelal slechte overheidsscholen en goede particuliere onderwijsinstellingen. Dat moeten wij niet willen.”

Van Leeuwen nodigde de VVD’ers uit om op bezoek te komen op zijn school in Amersfoort. Volgens hem hebben te veel liberalen het idee dat het reformatorisch onderwijs „een klooster is dat met de rug naar de samenleving staat. Wat wij doen, is vanuit onze eigen waarden onderwijs geven en jongeren leren met respect om te gaan met anderen. Kom eens op werkbezoek op onze school.”