Sinds het uitbreken van de financiële crisis vindt regelmatig een onderzoek plaats naar de weerbaarheid van de kredietverleners. Dat gebeurt door de Europese Bankenautoriteit (EBA), een onafhankelijke, in Londen gevestigde EU-instantie die waakt over de stabiliteit van de betrokken sector. De Europese Centrale Bank (ECB) draagt overigens de verantwoordelijkheid voor het toezicht op de afzonderlijke spelers.

Bij een stresstest worden enkele rampscenario’s bedacht. Bijvoorbeeld: de huizenmarkt stort in, een crash op de aandelenbeurzen of een diepe recessie. Zomaar enkele denkbare risico’s. Er zijn er natuurlijk veel meer, en dus is er de mogelijkheid om eindeloos te variëren met de uitgangspunten voor de test. Het ligt er maar net aan waar je voor kiest.

Uit het rekenwerk moet vervolgens blijken in hoeverre de banken de veronderstelde rampspoed, met de daaruit voortvloeiende verliezen, kunnen doorstaan. Beschikken zij in die omstandigheden over voldoende buffers om overeind te blijven?

Het doel van dit soort exercities is het opsporen van zwakke plekken, om daarna, aan de hand van de bevindingen, verbeteringen aan te brengen en zo bij te dragen aan het voorkomen van een nieuwe crisis. Partijen die onder de maat presteren, krijgen de opdracht om hun positie te versterken. Opties daarvoor zijn het aantrekken van extra kapitaal of het niet langer uitkeren van dividend aan aandeelhouders. Er zijn ook maatregelen mogelijk aan de andere kant van de balans. Het verkleinen van de uitstaande bedragen bij bedrijven en particulieren leidt eveneens tot een gunstigere verhouding tussen aanwezig vermogen en de verstrekte kredieten, waaraan nu eenmaal altijd een risico kleeft dat ze niet worden terugbetaald.

De vorige stresstest werd uitgevoerd in de herfst van 2014. Toen ging het om 130 banken. Daarvan doken er in het zwarte scenario 25 onder het, overigens arbitrair, vastgestelde minimum voor de kapitaalratio. Nu zijn 51 banken onder de loep genomen. Ze zijn samen goed voor 70 procent van het balanstotaal van de sector. Deze keer zijn de aannames over wat er misgaat anders. Verder is ditmaal geen ondergrens aangegeven, als maatstaf voor slagen of zakken voor het ‘examen’.

Vooral Italië scoorde destijds slecht, met de Banca Monte Paschi di Siena voorop. Er lijkt weinig veranderd. Het probleem daar met veel slechte bank­leningen is onverminderd aanwezig en trekt de laatste tijd volop de aandacht. Zo was recent in het nieuws dat Antonveneta, een voormalige dochter van ABN AMRO en nu onderdeel van Monte Paschi, misschien van eigenaar wisselt om het noodlijdende moederbedrijf lucht te verschaffen.

Nederlandse banken hoeven zich geen zorgen te maken. Zij voldeden ook in 2014 al ruimschoots aan de eisen. Een waterdichte garantie op overleven in de situatie van een ernstige crisis, biedt dat overigens niet.