Rutte toonde zich trots op de „concrete resultaten” die het afgelopen halfjaar zijn behaald. Maar de „schokgolf” van het Britse brexitbesluit stelde hem teleur. „Dit creëert een groot probleem. We zijn op onontgonnen terrein. En zelfs als we deze scheiding perfect oplossen, zijn onze problemen niet verdwenen.”

De premier doelde hiermee op het brede euroscepticisme in Europa. Hij stelde daar tegenover dat Europese samenwerking resultaten kan opleveren die individuele lidstaten nooit alleen zouden kunnen bereiken. Als „duidelijkste” voorbeeld hiervan noemde Rutte de afspraken met Turkije over migratie, maar ook de strijd tegen terrorisme en de Europese interne markt. De afspraken over de „voltooiing” hiervan zijn erg belangrijk, betoogde Rutte.

De brexit is echter reden om niet „blind” naar meer politieke integratie en een federaler Europa te streven. „Want dat zou een ontkenning zijn van het sentiment dat nu bij veel Europeanen leeft. Het debat moet nu gaan over minder bureaucratie en regelgeving.”

Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker sprak van een „uitstekende prestatie, waardoor veel wetgeving op het juiste spoor is gezet”. „Lof voor de efficiëntie, en de best mogelijke samenwerking.

De Nederlandse Europarlementariërs Paul Tang (PvdA) en Esther de Lange (CDA) toonden zich overwegend positief. Dennis de Jong (SP) was kritisch over Ruttes ,fixatie” op het marktdenken. „Mark, er is al genoeg markt.” Olaf Stuger (PVV) wees op de „onttakeling” van de EU die is ingezet door de brexit en het Oekraïne-referendum in Nederland.

Europa is inderdaad meer dan alleen een markt, pareerde Rutte. „Maar die is wel een motor om welvaart en banen te brengen.” Op kritische opmerkingen over de deal met Turkije zei Rutte dat zonder die afspraken nog steeds honderd mensen per maand op zee zouden omkomen.