Wat is dubbel belasting betalen?

„Ik heb me gericht op de inkomstenbelasting en de schenk- en erfbelasting. Toen ik begon dacht ik: het moet altijd een van die twee zijn, maar nooit allebei. En als dat wel zo is, dan is dát dubbele belasting. Zo simpel bleek het niet. Gaandeweg ontdekte ik dat dubbele belasting soms geen probleem hoeft te zijn, mits de heffing eerlijk is en niet excessief. Je moet naar de ontvanger kijken. Als iemand iets ontvangt en daarover twee keer belasting moet betalen, of nu én straks, dan vind ik dat dubbele belasting.”

U stelt in uw onderzoek dat dubbele belasting niet voor zou moeten komen. Toch bestaat het. Waarom?

„Omdat er in ons belastingstelsel nooit goed over is nagedacht. Het is een lappendeken. Je vraagt je af hoe het we met elkaar zo’n knullig systeem hebben bedacht. Dat komt doordat veel regelingen ad hoc zijn ontstaan. Bijvoorbeeld nadat een Kamerlid roept dat iets écht wel of écht niet moet kunnen. Daar zoekt men dan oplossingen voor, zonder fundamenteel na te denken over cumulatie. Daarom hebben we nu onrechtvaardige en schrijnende vormen van dubbele belasting.”

Geeft u eens een voorbeeld?

„Onrechtvaardig vind ik de fiscale regeling voor bedrijfsopvolging. Als ik een onderneming erf, betaal ik in principe geen belasting. Maar als wat ik erf toevallig nét geen onderneming meer is, bijvoorbeeld omdat pa de zaak kort voor zijn overlijden verkocht, dan betaal ik wel 40 procent belasting. Dat wringt. In mijn onderzoek heb ik een systeem ontwikkeld dat dit oplost. Hef gewoon áltijd belasting, maar dan alleen –omdat je hier iets in één keer krijgt– schenk- en erfbelasting. Dan is het weer eerlijk. Je bent dan ook af van alle fiscale kunstgrepen rond de vraag of een bedrijf wel of geen ondernemende bv is.”

En een schrijnend voorbeeld?

„Als je een woning bezit en een nabestaandenpensioen, heb je het gevoel dat je, mocht je onverhoopt komen te overlijden, financieel alles goed voor je partner geregeld hebt. Wat dan vaak vergeten wordt is dat er erfbelasting moet worden betaald over de woning en de eventuele hypotheekpolis. Omdat hiervoor een vrijstelling geldt in de erfbelasting van 600.000 euro is dat vaak alleen een probleem voor mensen met grote vermogens. Schrijnend wordt het als je bedenkt dat juist ook een van de meest kwetsbare groepen, namelijk mensen die op jonge leeftijd hun partner verliezen, op een uiterst vervelende manier met dubbele belastingheffing in aanraking kunnen komen. Dat komt doordat ook de waarde van een nabestaandenpensioen, hoewel je daarover geen erf- en schenkbelasting hoeft te betalen, er wél voor zorgt dat die vrijstelling van 600.000 euro bijna komt te vervallen. De erfenis van het huis en het nabestaandenpensioen cumuleren. Dat kan modale mensen die al in een moeilijke situatie zitten keihard raken. Die moeten dan onverwachts toch erfbelasting betalen.”

Biedt uw systeem ook hier soelaas ?

„Ja, en ik wil daarover in gesprek met het ministerie van Financiën. Het gaat mis omdat er niet over cumulatie is nagedacht. Wat je ineens erft, dus het huis, moet je belasten via de erfbelasting. Terwijl het nabestaandenpensioen in feite een pot met geld is die in termijnen uitkeert en daarom beter via de inkomstenbelasting kan worden belast. Zo staat het ook in de wet, ware het niet dat men het via de verlaging van die vrijstelling in de erfbelasting toch belast met erfbelasting. Een andere oplossing zou zijn om in plaats van de huidige fictieve vermogensrendementsheffing een échte belasting in te voeren op vermogenswinst. Nu betaal je als ondernemer belasting over inkomen én vermogenswinst, terwijl je als particulier alleen over inkomen betaalt. Dus als ik als particulier appels verkoop van de bomen die ik bezit, betaal ik daar belasting over. Terwijl als ik geen appels pluk en mijn bomen straks in één keer met veel winst verkoop, ik níét hoef te betalen. Dat is niet consistent. In Den Haag vinden ze een vermogensrendementsheffing te ingewikkeld. Ik denk dat het wel meevalt. Als iets eenvoudiger en rechtvaardiger kan, moet je dat altijd doen.”

Geld gaat steeds vaker de grens over. Wordt hier ook dubbel belast?

„Ja, bijvoorbeeld als je een vakantiehuis bezit of erft in het buitenland. Erf je een woning van je ouders die woonden in Spanje? Dan hoef je niets aan erf- en schenkbelasting te betalen. Woon je daarentegen zelf in Spanje en erf je de woning van je ouders uit Nederland, dan wordt je zowel door Nederland als door Spanje aangeslagen. Wat me tijdens mijn onderzoek is opgevallen is dat de Europese Unie haar uiterste best doet om dit te harmoniseren. Als fiscalist denk je dan: op dat punt is die EU, hoewel er veel kritiek op is, eigenlijk zo gek nog niet.”