”Fasten your seatbelts!” Enkele buspassagiers grijpen naar hun gordel, alsof de landing zo meteen wordt ingezet. In werkelijkheid zitten ze in een touringcar tijdens de rondrit ”Schiphol Behind the Scenes”, (Schiphol achter de schermen). Terwijl een videoscherm voorin een dalend vliegtuig toont, rijdt de bus een tunnel in.

„Beleef Schiphol van heel dichtbij!” zo prijst een folder de tocht aan. De bus vertrekt van dinsdag tot en met zaterdag op diverse tijdstippen voor een tocht van ruim een uur. Deze zaterdag zijn de meeste tours volgeboekt, maar om halfvijf is er nog plek, blijkt bij de verplichte reservering vooraf.

Inchecken –een halfuur van tevoren– gebeurt in de vliegtuigwinkel Planes@Plaza op Schiphol. Een man achter de balie controleert de identiteitsbewijzen en de leeftijden van de kinderen. Het wachten op de start van de tocht is geen probleem. Naast de balie trekt onder meer de romp van een KLM-Boeing de aandacht.

Reizigers en toeristen –van een dame in Staphorster dracht tot Arabischsprekenden met hoofddoek– passeren het toestel en laten zich erbij op de foto zetten. Een trapje biedt toegang tot het vliegtuig, waar kinderen met plezier plaatsnemen in de cockpit en onder de indruk komen van de hoeveelheid hendels en knopjes. Een passagiersstoel uitproberen, kan ook. Via een computer een foto maken van jezelf als piloot of stewardess en die per mail versturen? Het is zo gepiept.

Buitenveldertbaan

Om kwart over vier haalt chauffeur Ron Schraa de deelnemers aan de tocht op. Hij houdt een bordje in de lucht en wandelt rustig naar de bus. Een gemêleerd gezelschap van zowel senioren als ouders met jonge kinderen –Nederlands- en Engelstalig– volgt hem. „Ik ben de chauffeur en daarom mag ik voorin zitten”, zegt Schraa door de microfoon als iedereen een plek gevonden heeft.

Vanaf een videoscherm voor in de bus stelt gids Jurjen zich voor. Hij vertelt onderweg, ondersteund door flitsende beelden en muziek, het verhaal van Schiphol, soms aangevuld door een opmerking van Schraa. „Straks staan we weer in de file”, zegt een jeugdige passagier als de bus onder de Buitenvelderbaan door rijdt, maar bij de volgende afslag verlaat het voertuig de snelweg alweer.

Intussen geeft Jurjen een mix van historische en actuele informatie over de jubilerende lucht­haven. Over de militaire vliegtuigen die hier honderd jaar geleden op een grasbaan landden. En over de eerste lijnvlucht van de KLM vanuit Londen –twee passagiers aan boord– in 1920, een jaar na de oprichting van de maatschappij.

Helaas! De Airbus A380 –’s werelds grootste passagiersvliegtuig– is zojuist vertrokken naar Dubai en valt deze middag niet meer te bewonderen. Verderop houdt de bus halt bij een terrein met privéjets en een onderhouds­hangaar waarbij imposante toestellen staan opgesteld. Uitstappen is er niet bij, maar met de neuzen tegen het raam gedrukt, valt er voor de passa­giers genoeg te zien.

Achter de slagboom

Bij de ingang van het beveiligde gebied Schiphol-Oost, niet toegankelijk voor willekeurige bezoekers, gaat de slagboom omhoog. Foto’s maken is hier verboden, maar iets verderop mogen de camera’s weer klikken.

De chauffeur wijst op een oude Dakota die op het punt staat op te stijgen. „Hij gaat eerst met z’n achterwielen omhoog en dan pas met z’n voorwielen. Een heel gek gezicht.” Even later wijst Schraa een Boeing 777 aan. „Zo’n toestel, van Malaysia Airlines, werd twee jaar geleden, neergehaald.”

Voor een vlucht zijn niet alleen piloten en stewardessen nodig. In de videopresentatie passeren ook de technische dienst, de vogelwacht en de luchtverkeersleiding de revue. Jurjen vertelt dat de inzet van seinpistolen voorkomt dat vogels te dicht bij de vliegtuigen komen. „Alles voor de veiligheid, maar in balans met de natuurlijke omgeving.”

Als de bus stopt bij een loods, gaat een automatische schuifdeur omhoog. Binnen staan gele sneeuwschuivers, die op winterse dagen tussen de kisten door rijden om de banen begaanbaar te maken. Het betrokken personeel bestrijdt gladheid op diverse manieren. „Het leukste vinden ze sneeuw ruimen, heel veel sneeuw.”

Trouwen

Het Justitieel Complex Schiphol ligt eveneens op de route. In het grote, zwaar beveiligde gebouw wachten onder anderen illegalen en uitgeprocedeerde asielzoekers op hun uitzetting. Boven in het gebouw zwaaien enkele migranten naar de passiers in de bus. Met welk toestel zullen ze straks gedwongen naar hun land van herkomst terugkeren?

Inmiddels vraagt een volgend onderdeel de aandacht: brandweer Schiphol. De luchthaven telt 3 posten en in totaal 140 brandweermannen en -vrouwen, die hier kunnen eten, slapen en sporten. Voor Schraa is het een van de mooiste momenten in zijn werk als hij een kazerne passeert op het moment dat de brandweer aan het oefenen is. Deze middag laten de spuitgasten zich helaas niet zien.

Inmiddels is duidelijk dat Schiphol een stad op zich is, met continue bedrijvigheid. „Als de 24 uurseconomie ergens is begonnen, dan wel op Schiphol”, zegt Jurjen vanaf het scherm. Hij wijst er nog op dat de luchthaven een eigen bibliotheek heeft en dat ook trouwen op Schiphol mogelijk is. „Is Schiphol echt een stad?” herhaalt een 6-jarige. „Dan wil ik hier wel wonen!”

Aan het eind van de tocht laat Schraa zijn passagiers niet zomaar vertrekken. Elk kind ontvangt een diploma. „Gefeliciteerd! Je bent nu een echte Schiphol-kenner”, meldt het certificaat. Een jeugdige deelnemer heeft nog geen zin om naar huis te gaan. Want er is toch ook nog een balkon, ofwel panoramaterras? Snel verder dus. Want van vliegtuigen spotten krijg je niet snel genoeg.

www.schipholbehindthescenes.nl


Robot Spencer

Regelmatig raken passagiers het spoor bijster op de reusachtige luchthaven. KLM zet Spencer in. De robot brengt reizigers naar hun gate. Bliep!

Gidsrobot Spencer heeft onlangs –na drie jaar ontwikkeling– een succesvolle test uitgevoerd. Spencer scant de boarding pass van een passagier, checkt z’n gegevens en begeleid hem door de terminal naar de gate.

De gidsrobot beschikt over gedetailleerde plattegronden van de luchthaven. Met z’n laserogen kan Spencer afstanden meten. De robot past zijn snelheid aan de passagier aan, wijkt uit voor obstakels en informeert via het scherm over de afstand tot de gate. Bestemming bereikt!

De Universiteit Twente (UT)onderzoekt welk gedrag passagiers sociaal acceptabel vinden van de robot. „Bijvoorbeeld de afstand van de robot ten opzichte van mensen”, zegt UT-promovendus Michiel Joosse. Het project kost 4,3 miljoen euro, waarvan de EU 3,2 miljoen voor haar rekening neemt.

KLM heeft groot belang bij een goede gidsrobot. Zo’n 70 procent van de KLM-passagiers stapt over op Schiphol. „We kijken hoe dit proces nog beter kan”, aldus René de Groot van KLM.