Integratie? Laat de Franse polemist Eric Zemmour niet lachen. Als het betekent dat iedereen mag doen wat hem of haar zint, akkoord. Maar in de zin van assimilatie, zoals bijvoorbeeld de Joden van weleer? Vergeet het maar.

In zijn boek ”Le suicide français” (De Franse zelfmoord) schetst Zemmour een weinig rooskleurig beeld van een land dat al sinds de dood van Charles de Gaulle in 1970 achteruit holt. De immigratiepolitiek (of beter het ontbreken daarvan) wijst hij aan als een van de belangrijkste oorzaken. De 4 tot 6 miljoen moslims in Frankrijk vormen een „volk binnen een volk”, foetert Zemmour, en daarmee moet worden afgerekend als ooit met de hugenoten: door hen te dwingen tot volledige overgave.

Zemmour legde met zijn pamflettistisch boek uit 2014 een breed onbehagen bloot, wat bleek uit de enorme verkoopcijfers en zijn talrijke media-optredens. Diezelfde onvrede kwam een jaar later ook naar voren in de storm rond de roman ”Onderwerping” van Michel Houellebecq, waarin wordt verhaald hoe de moslimbroeders in 2022 de macht in Frankrijk overnemen. Of hij dat als een serieus gevaar zag, vroegen interviewers hem nerveus. Jazeker, antwoordde hij.

Werkloosheid

In zijn onvrede over het integratieproces vindt Zemmour een medestander in de vermaarde Franse islamkenner Gilles Kepel, hoe anders diens uitgangspositie ook is. „Schromelijk mislukt”, noemt Kepel de integratie van Franse moslims. Van alle Europese landen heeft Frankrijk volgens hem het minst gedaan om moslims bij de rest van de samenleving te betrekken. De kansen van kinderen van immigranten op de arbeidsmarkt zijn bijvoorbeeld minimaal. „Het falen van onze elite is opmerkelijk”, stelt Kepel.

De feiten schetsen hoe dan ook geen rooskleurig beeld. Onderzoek van het Franse bureau voor de statistiek, Insee, uit 2013 liet zien dat het werkloosheidscijfer voor alle immigranten met 17,3 procent bijna 80 procent hoger ligt dan bij de autochtone bevolking (9,7 procent). Gebrek aan diploma’s en vaardigheden bieden een verklaring, maar lang niet alle gevallen.

„Moslims worden in Frankrijk gediscrimineerd”, stelt de Parijse econome Marie-Anne Valfort. Volgens haar speelt hun religie daarbij een belangrijke rol. In haar onderzoek confronteerde ze een groep Fransen bijvoorbeeld met zowel christelijke als islamitische Senegalezen. Hoewel ze dus dezelfde etnische achtergrond hadden, wonnen de eersten veel sneller het vertrouwen van de Fransen dan de moslims.

Valfort verklaart dat onder meer vanuit het Franse ongemak met mensen die er andere ideeën op na houden over secularisme en de positie van de vrouw. Volgens haar moet de Franse regering belangrijke stappen nemen om gelijke kansen op scholen en op de arbeidsmarkt te scheppen.

Er zijn ook andere geluiden. Islamkenner Olivier Roy stelt bijvoorbeeld dat Frankrijk het nog helemaal niet zo slecht doet. „Het Franse integratiemodel functioneert in werkelijkheid veel beter dan we denken”, zei hij recent in Le Monde. „Beter zelfs dan in Nederland of Duitsland. Sla in een Franse provinciestad een telefoonboek open en je zult zien dat er onder de zelfstandigen veel mensen met Arabische namen zijn. Het zijn artsen, advocaten, apothekers.”

Roy’s collega Kepel heeft wel een verklaring voor de afwijkende inzichten van zijn collega. In een interview met de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung merkte Kepel fijntjes op dat zijn collega al vijftien jaar in Florence woont en „eenvoudigweg niet weet hoezeer de Franse voorsteden er vandaag uitzien, hoe de islamisering die veranderd heeft.”

Identiteit

Een groter probleem dan de islamisering is voor critici nog dat Frankrijk er weinig meer tegenover kan stellen. Houellebecq maakt dat in zijn roman bijvoorbeeld duidelijk door de dociliteit te schilderen waarmee de Fransen het regime van de moslimbroeders aanvaarden.

De twee mannen die in januari vorig jaar een Joodse supermarkt in Parijs overvielen waren volgens de tot het katholicisme bekeerde schrijver Fabrice Hadjadj bovendien „perfect geïntegreerd.” „Maar geïntegreerd in niets, in de ontkenning van ieder historisch of spiritueel elan, en dat is waarom ze zich overleverden aan een islamisme dat zowel een reactie op die leegte als de voortzetting ervan is.”

De islamisering werpt de Fransen dus ook terug op de vraag wat hun eigen identiteit eigenlijk is en raakt Marianne daarmee in het hart.

Deze serie belicht de mate van integratie van moslims in Europa. Deel 5: Frankrijk.