De examens krijgen dit keer ook op een andere manier veel belangstelling. Dat heeft te maken met de onvrede die er al langer bestaat over de jaarlijkse marathon in het voortgezet onderwijs.

Hangt het behalen van het diploma niet te veel van een momentopname af? Waarom moeten leerlingen die gezakt zijn, alle vakken overdoen? Het nut van zitten blijven wordt alom in het onderwijs betwist; waarom dan wel examenkandidaten een volledig jaar over laten doen? En waarom mogen leerlingen die voor bepaalde vakken al klaar zijn om examen te doen, dat niet eerder doen dan aan het eind van het schooljaar? Vragen te over.

Staatssecretaris Dekker (Onderwijs) is niet doof voor deze vragen. Op voorstel van D66 in de Tweede Kamer gaat hij onderzoeken of het mogelijk is dat examenkandidaten alleen de vakken overdoen waarvoor ze een onvoldoende haalden. Ze blijven dan niet een heel jaar zitten, maar kunnen een deel van hun tijd alvast besteden aan stages of een vervolgopleiding.

Een sympathieke gedachte. Waarom zou een examenkandidaat opnieuw moeten bewijzen dat hij de leerstof voor Engels, wiskunde, geschiedenis of biologie voldoende beheerst, als hij dat al bewezen heeft? Toch heeft dit voorstel nogal wat gevolgen.

Scholen voor voortgezet onderwijs krijgen te maken met deeltijdleerlingen die voor slechts enkele vakken lessen volgen. Hoe gaan ze dat regelen? Wat betekent het voor vervolgopleidingen in het mbo, hbo en wo als studenten nog geen diploma hebben en hun kennis van bepaalde vakken nog niet voldoende is? Wat doe je met studenten die ook na een jaar hun diploma nog niet hebben?

Er ligt nog een tweede voorstel op tafel. Het College voor Toetsen en Examens, de examenwaakhond, vindt dat kandidaten op twee momenten in het jaar –in mei én in november– in alle vakken examen moeten kunnen doen. Het voordeel: leerlingen die voor bepaalde vakken klaar zijn, kunnen deze eerder afsluiten. Dat geeft lucht.

Ook dit voorstel verdient serieuze aandacht, maar heeft ingrijpende gevolgen. Zitten scholen voor voortgezet onderwijs te wachten op twee keer per jaar een marathon die enorm veel vergt aan organisatie? En wat gaan leerlingen doen in de vrijkomende tijd als ze een aantal vakken niet meer hoeven te volgen?

Beide voorstellen passen in de begrijpelijke trend om meer maatwerk te bieden in het onderwijs en niet alle leerlingen door één mal te duwen. Maar terecht vraagt staatssecretaris Dekker de tijd om de gevolgen ervan goed te onderzoeken. De examens zijn te belangrijk om er ondoordacht mee te experimenteren.