Het ondervragen van Saddam heeft zich de afgelopen weken dan ook meer gericht op het verzamelen van bewijs voor het proces tegen de voormalige Iraakse leider dan op het proberen informatie te krijgen over het Iraakse verzet en over de aanwezigheid van massavernietigingswapens in het land.

In een recent interview zei de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken, Richard Armitage, die een aantal verslagen van de verhoren inzag, dat Saddam weinig zegt, maar wel schik lijkt hebben in het debat. De voorzitter van de inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein Porter Goss, omschrijft het verhoren van Saddam als „een oefening in geduld. Hij is zeer bedreven in ontkenning en misleiding. Ik denk dat hij zelf niet eens meer weet wat goed en fout is.”

In een interview met het persbureau Associated Press verklaarde FBI-directeur Robert Mueller dat de federale recherchedienst FBI de CIA, die aanvankelijk alle verhoren van Saddam deed, bijstaat bij een aantal van de verhoren. Het lijkt een teken dat de resultaten van de verhoren van Saddam door de CIA door de regering als onvoldoende worden beoordeeld en dat de insteek ervan meer gericht is op het proces tegen de voormalige Iraakse president.

Mueller zei dat de federale recherche ook onderzoek doet „op basis van in Irak gevonden documenten”, waarschijnlijk de archieven van Saddam. Volgens Vince Cannistraro, de voormalige directeur contraterrorisme van de CIA, zijn de papieren die Saddam bij zich had tot nog toe veel interessanter gebleken dan de informatie die de verhoren heeft opgeleverd.

Het officiële commentaar van het ministerie van Defensie beperkt zich tot de mededeling dat de verhoren van Saddam op een geheime plek plaatsvinden en dat de voormalige Iraakse leider zich in goede gezondheid bevindt. Vragen wanneer het proces tegen Saddam begint, worden niet beantwoord.

Zondag verklaarde de Franse advocaat Jacques Vergès, die zegt een mandaat te hebben gekregen van Saddams familie om hem te verdedigen, dat het proces nog wel enige tijd op zich zal laten wachten. Vergès, die in het verleden onder anderen de terrorist Carlos en de nazi-officier Klaus Barbie juridisch heeft bijgestaan en ook de advocaat is van de voormalige Rode Khmer-leider Khieu Samphanook, heeft nog geen toegang gekregen tot Saddam en voert diens ’verdediging’ vooralsnog alleen in de pers. Enkele weken geleden zei Vergès er bang voor te zijn dat het helemaal nooit tot een proces-Saddam zal komen, omdat de kans groot is dat de Amerikanen hem voor die tijd doden.

Het Internationale Rode Kruis ontving in februari toestemming om Saddam, die van de Verenigde Staten de status van krijgsgevangene heeft gekregen, te bezoeken. Details over de ontmoeting zijn niet openbaar gemaakt, wel is bekend dat Saddam via het Rode Kruis een brief aan zijn familie heeft doen toekomen.

Een team van vijftig aanklagers, onderzoekers en ondersteunend personeel van het Amerikaanse ministerie van Defensie is naar Irak gereisd om de strafzaak tegen Saddam voor te bereiden. Justitiewoordvoerders benadrukken echter dat de Amerikaanse deskundigen er alleen maar zijn om de Iraakse justitie bij te staan en dat de rechtszaak tegen Saddam voor een Iraakse rechtbank zal plaatsvinden. Aan het team van buitenlandse deskundigen dat de zaak tegen Saddam voorbereidt, zijn ook juristen en deskundigen uit Spanje en Polen toegevoegd - toevallig of niet twee belangrijke partners van de VS bij de oorlog in Irak.

De rechtszaak tegen de Iraakse oud-president laat waarschijnlijk nog wel even op zich wachten. Een van de benaderingen die de VS overwegen is om eerst lagere functionarissen uit Saddams regime terecht te laten staan, in de hoop dat die belastende verklaringen tegen hem afleggen om zelf hoge straffen te ontlopen. Dat zou de veroordeling van de Iraakse ex-dictator een stuk vergemakkelijken.

De door de VS geïnstalleerde Iraakse bestuursraad heeft drie rechtbanken opgezet om de voormalige machthebbers in het land te berechten, en een hof van beroep met negen rechters. Het zijn waarschijnlijk deze tribunalen die het laatste woord krijgen over Saddam en over de vraag of hij, zoals de VS stellen, zich op grote schaal schuldig heeft gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid en aan oorlogsmisdaden.

Vergès stelt dat de VS zich met de detentie van Saddam schuldig hebben gemaakt aan schending van de Conventies van Genève, die toezien op de behandeling van krijgsgevangenen en dat pas in de rechtszaal zal worden bepaald of Saddam schuldig is. Het antwoord op die vraag van de Amerikaanse president George Bush is volgens de advocaat irrelevant. „We weten dat hij heeft gezegd dat Saddam schuldig is. Maar wat betekent dat? Helemaal niets. Als vijand van Saddam is Bush als rechter onacceptabel”, aldus Vergès.