Wie heeft de langste adem, de bonden, met als belangrijkste figuur vakbondsleider Philippe Martinez van de CGT, of premier Manuel Valls? Even leek het erop dat de leider van de CGT bereid was een inmiddels beruchte wijziging van de arbeidswet te accepteren mits hij maar aan tafel mocht komen zitten om over details te praten. Maar de acties gaan door.

De slijtageslag met als inzet het van tafel krijgen van het wetsvoorstel van minister van Werkgelegenheid Miryam El Khomri, dreigt nu ook gevolgen te gaan krijgen voor het EK voetbal, dat eind van deze week van start gaat.

Dat het verzet tegen de wet wellicht over het hoogtepunt heen is, bleek uit een stemming vorige week bij de olieraffinaderij van Donges in het noordwesten van Frankrijk. Het merendeel van het personeel heeft het na meer dan twee weken staken wel gezien en wil het werk weer oppakken. Slechts een minderheid van het personeel, maar wel het deel dat verantwoordelijk is voor de productie, blokkeert nog altijd het herstarten van de raffinaderij.

De grootste vakbond, de CGT, wil tot de veertiende juni de regering met symbolische en strategische acties laten zien dat hij de strijd nog niet opgeeft. Als voorproefje van deze methode werd donderdag in het westen van Frankrijk bij de stad Saint-Nazaire enkele uren de elektriciteit van het hoogspanningsnet gehaald. Zo’n 125.000 huishoudens zaten anderhalf uur zonder stroom.

De huidige lange reeks stakingen en blokkades is de inmiddels bekende Franse methode om het ongenoegen over hervormingen en nieuwe wetten kenbaar te maken. Volgens het Duitse Instituut voor Sociale Wetenschappen (WSI) voert Frankrijk in Europa de lijst aan als het gaat om het aantal stakingsdagen, met 132 dagen in de periode van 2005 tot 2014. Op de voet gevolgd door Denemarken: 124.

Dat heeft alles te maken met de hiërarchische organisatie van het land. Plannen voor hervormingen komen in Frankrijk steevast van bovenaf. Via het organiseren van stakingen proberen de vakbonden de regering ertoe te bewegen water bij de wijn te doen. Er is dus wel sprake van een sociale dialoog, maar die vindt veelal pas achteraf plaats.

Pogingen om een sociale dialoog tussen vakbond en werkgevers op te zetten kwamen niet goed uit de verf. Na de oorlog wees de Franse regering vijf bonden aan die de arbeiders in verschillende sectoren moesten vertegenwoordigen. Maar in hoeverre waren deze bonden representatief? Namens wie spraken ze nu eigenlijk? Het aantal leden bleef zeer beperkt en er werd geen enkele moeite gedaan om leden te werven. Nog altijd bungelen de Franse vakbonden qua ledenpercentage met een schamele 7,5 procent ergens onder aan de lijst van Europese vakbonden.

Dialoog

De afwezigheid van een sociale dialoog was in 2006 ook al een doorn in het oog van toenmalig president Jacques Chirac. Na het mislukken van de invoering een arbeidscontract dat het voor werkgevers makkelijker moest maken om jongeren tijdens een proefperiode te ontslaan wilde hij de sociale partners het liefst bij hun nek grijpen en ze verplichten om samen een dialoog aan te gaan. Daarvoor moest alleen wel eerst duidelijk worden wie er met wie om de tafel ging. De bonden werden ertoe verplicht om binnen bedrijven verkiezingen te organiseren. Drie jaar geleden stond het verhogen van de representativiteit opnieuw op het programma. Kleine en middelgrote ondernemingen moesten een vakbondsvertegenwoordiger kiezen met als doel de vakbonden te voorzien van mensen die werkelijk wisten wat er speelde binnen het bedrijf.

Het zal nog wel even duren voordat dit beleid zijn vruchten afwerpt. Werknemers moeten het vertrouwen krijgen in een systeem waarbij vakbondsvertegenwoordigers niet alleen opkomen voor reeds verworven rechten, maar de werknemers ook informeren over economische belangen binnen de sector en de te volgen bedrijfskoers.

De leiding van de vakbonden krijgt op die manier ook een beter beeld van wat er binnen ondernemingen gebeurt. Volgens Jean-Marc Vittrori van het zakenblad Les Echos ontbreekt het de huidige generatie vakbondvertegenwoordigers aan belangrijke economische kennis. Zonder die kennis is het onmogelijk om een bedrijfsstrategie te evalueren en dus goed te kunnen onderhandelen. Vittori denkt dat het zeker twintig jaar kan duren voordat die situatie tot het verleden zal behoren.

Wie heeft de langste adem? Laurance Parisot, voormalig voorzitter van de werkgeversorganisatie Medef, liet afgelopen weekend weten dat er wat haar betreft ook over het voornaamste obstakel, artikel 2 uit de wet, onderhandeld moet kunnen worden. Het doel moet volgens Parisot namelijk altijd consensus zijn, anders is er uiteindelijk geen draagvlak voor de wet.