De Commissie heeft woensdag besloten tot de procedure, die bijna een automatisme is voor landen met een te hoog tekort. In eerste instantie moet de Commissie formeel een verslag opstellen over de ontstane situatie.

Concreet gevolg is dat Nederland niet ontkomt aan nieuwe bezuinigingen, omdat anders op den duur een boete kan volgen. Het kabinet heeft overigens vorige week al besloten tot maatregelen om te voorkomen dat Nederland ook dit jaar de grens van 3 procent overschrijdt.

Woensdag werd bekend dat zonder extra bezuinigingen Nederland niet alleen dit jaar, maar ook volgend jaar de Europese regels overschrijdt.

„Minister Zalm heeft al maatregelen aangekondigd. Het is goed om die zo snel mogelijk aan te nemen, zodat we die in het debat kunnen opnemen”, zei Europees commissaris Solbes (Monetaire Zaken) in een toelichting.

Brussel begint dezelfde procedure tegen het Verenigd Koninkrijk. Dat kwam over 2003 uit op 3,2 procent van het bruto binnenlands product. Bovendien geeft de Europese Commissie een vroege waarschuwing aan Italië, waar de zeer hoge overheidsschuld in 2003 niet is afgenomen. Voor de situatie in Griekenland acht de Europese Commissie meer onderzoek nodig: deskundigen zijn het oneens of het tekort boven of onder de 3 procent uitkwam.

In Italië verslechtert de financiële situatie in rap tempo. Vorig jaar zat het land onder de 3 procent, maar dat kwam vooral door een eenmalige maatregel. Zwart geld dat was gestald in belastingparadijzen, kon met een lichte boete worden witgewassen. Dat leverde eenmalig 2 procent van het bbp op. Dit jaar worden nog maar beperkt nieuwe aanmeldingen verwacht, zodat hooguit 1 procent aan eenmalige inkomsten kan worden geboekt.

Rome heeft er een handje van om de begroting met eenmalige maatregelen in het gareel te krijgen. Eigenlijk zou het land nog veel meer moeten doen, omdat de totale overheidsschuld met 106 procent van het bbp het hoogste van de Unie is. „Op middellange termijn is de situatie nog zorgwekkender”, aldus Solbes.

Portugal, het eerste land dat de 3-procentsgrens overschreden heeft, zorgt alweer voor een primeur. Het wordt het eerste land dat officieel bevrijd wordt uit de procedure van het te hoge tekort, omdat het twee jaar lang onder de 3 procent heeft weten te blijven.

Zes van de tien nieuwe lidstaten hebben nu nog een tekort van meer dan 3 procent. Zij krijgen een speciale behandeling.

Ondanks de massale overtreding van de regels wil Solbes, die binnenkort de Commissie verlaat om minister in Spanje te worden, het stabiliteitspact overeind houden. „Zonder euro en zonder pact zou de economie er slechter voor staan”, denkt hij. Wel wil hij dat landen in economische voorspoed zorgen voor een overschot op de begroting. Klappen zijn dan makkelijker op te vangen.