Nijs kreeg maandag steun van een opmerkelijke ’coalitie’ van PvdA, VVD en LPF, die wel als voorwaarde stelt dat er een studiefinancieringsstelsel moet komen dat de toegankelijkheid van het hoger onderwijs waarborgt. De VVD- bewindsvrouw sprak van een „gedenkwaardige motie” en een „historisch moment.”

De motie-Tichelaar (PvdA) wil dat Nijs gaat werken aan wetswijzigingen, terwijl in het regeerakkoord is afgesproken alleen experimenten uit te voeren. Dat ging coalitiegenoten CDA en D66 veel te ver. Het CDA-Tweede-Kamerlid Joldersma meende dan ook dat Nijs de motie toch echt ten stelligste moest ontraden. Toen haar collega Vendrik (GroenLinks) dat verzoek herhaalde, reageerde Nijs: „Dat kunt u wel op uw buik schrijven.”

Over het nieuwe studiefinancieringsplan wilde Nijs tijdens het debat over het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan nog niets loslaten. Momenteel maakt ze een rondgang langs universiteiten en hogescholen en pas in het najaar zullen de contouren van een nieuw stelsel duidelijk zijn. Niettemin toonde de staatssecretaris zich content met de steun, al had ze wel gehoopt op wat meer hulp van de echte coalitiepartijen.

De PvdA maakte vorige maand al een draai door akkoord te gaan met een hoger collegegeld voor topstudies. Ook vinden de sociaal-democraten dat studenten meer moeten bijdragen aan de kosten van hun studie, omdat ze met een diploma vooruitzichten hebben op een goedbetaalde baan.

Als het aan Nijs ligt, blijft het vwo-diploma de voornaamste sleutel tot de universiteit. Dat betekent volgens haar niet dat elke student de studie van zijn eerste keuze zal kunnen volgen. De bewindsvrouw wees er op dat al voor vijftig opleidingen sprake is van een toelatingstoets. Conservatoria controleren al jaren voor aanvang van een studie studenten op hun geschiktheid.

Een verruiming van de mogelijkheden van universiteiten en hogescholen om kandidaten vooraf te testen zou de waarde van het vwo- en het havo-diploma uithollen, is de vrees van CDA, D66, GroenLinks, SP en SGP. Door scherpere selectie wil Nijs echter het niveau van de studenten verhogen. De staatssecretaris maakte duidelijk dat verandering in het hoger onderwijs niet meer overheidsgeld betekent.