De voorbeelden zijn genoegzaam bekend: weg met de strafbaarheidsstelling van godslastering; weg met de Zondagswet; weg met de trouwambtenaar met gewetensbezwaren tegen homohuwelijken; weg met het opschrift ”bij de gratie Gods” in wetten. D66 zou Nederland het liefst hervormen naar het Franse model van de laïcité, waarbij in het publieke domein geen verwijzingen naar religie mogen voorkomen.

D66-Europarlementariër In ’t Veld is tijdens een deelsessie op het D66-congres in Arnhem over religie, zaterdag, heel eerlijk: „Na de verschijning van het boek ”Hoe God verdween uit Jorwerd”, dachten we: Klaar.” De atheïste klapt vervolgens tweemaal in haar handen. „Door de komst van moslims staat religie nu weer als probleem op de agenda vanwege de radicalisering.”

Debat met moslims

Oud-D66-Kamerlid Van der Ham, tegenwoordig voorzitter van het Humanistisch Verbond, spoort de partij aan om verder te gaan op het spoor om religie uit het publieke leven te bannen. De fractie moet de pijlen gaan richten op de islam: „Laat dat debat niet over aan Wilders. Voer het islamdebat net zo scherp als het debat met christelijke organisaties. Moslims proberen wereldwijd de meest vreselijke dingen voor elkaar te krijgen.”

Veel bijval van de andere inleiders tijdens de deelsessie krijgt Van der Ham niet. Prof. Miedema, hoogleraar pedagogiek aan de aan de VU, betoogt juist dat religie een sociaal bindmiddel is in de samenleving. „De verkeerde dingen in de religie moet je benoemen, maar dat geldt ook voor de positieve.”

De scherpste verwijten richting D66 komen van Daniëlle van Lith-Woestenberg, jurist bij de rooms-katholieke kerkprovincie en secretaris van het Interkerkelijk Contact Overheidszaken (CIO). Ze verwijt D66 dat het sociale verbanden in de participatie­samenleving „kapotmaakt”, onder meer door kerken niet langer de mogelijkheid te geven verhuizingen van hun leden te krijgen via de bevolkingsadministratie. Volgens Van Lith staat D66 voor een vorm van „hyperindividualisme dat bijna fundamentalistisch aandoet.”

Dan zijn de rapen gaar. „Onzin, onzin”, roept Van der Ham richting de aanwezigen in het bomvolle zaaltje. In ’t Veld stelt enigszins opgewonden dat godsdienst soms schade toebrengt aan anderen; bijvoorbeeld aan meisjes die geen zwangerschap mogen afbreken na een verkrachting en degenen die dat wel doen uit de kerkelijke gemeenschap stoten. Ook heeft ze moeite met besnijdenissen.

Volgens Van Lith schetst D66 een te eenzijdig beeld: „Religie raakt anderen. Als je het alleen toespitst op het individu, komt je in de problemen. Godsdienst­vrijheid is ook een collectief recht.”

D66-vader

Een aanwezige democraat probeert In ’t Veld enige relativering aan te leren „We moeten beseffen dat individualisme ook een levenbeschouwing is. En dat heeft gevolgen: dat mijn kinderen liberale ideeën hebben, komt omdat ze een D66-vader hebben.”