Zo blijven de geruchten dat Turkije, Syrische vluchtelingen terugstuurt naar oorlogsgebied zeer hardnekkig. Woensdag onthulde het nieuwsprogramma Nieuwsuur op basis van ooggetuigenverslagen dat dit terugsturen inderdaad aan de orde van de dag is. Overigens werd het door politici in Turkije stellig ontkend.

Hoe het ook zij: als Turkije inderdaad Syriërs terugstuurt de oorlog in, is dat dan reden voor de EU om het pas gesloten verdrag met dat land over vluchtelingen op te zeggen? Ja, zegt de PvdA. Want als de mensenrechten geschonden worden, moeten we ons opnieuw bezinnen. Nee, zegt de VVD. Want dit gaat niet over de vluchtelingen die Europa vanuit Griekenland terugstuurt naar Turkije. En dus heeft dit vraagstuk niets te maken met de overeenkomst die de EU met Turkije gesloten heeft.

De visie van de liberalen wordt ook in Brussel gedeeld. Juist nu de instroom van vluchtelingen vanuit Turkije naar Griekenland afneemt, willen ze in Brussel niet aan de gesloten overeenkomst gaan morrelen. Ze willen even genieten van de ontluikende ontspanning.

Ondertussen is er nog een nare kwestie. De Turkse president Erdogan heeft bij Duitsland fel geprotesteerd tegen een Duits satirisch tv-programma waarin hij op de hak wordt genomen en waarin er kwalificaties over hem worden gegeven die een fatsoenlijke krant niet eens wil afdrukken. En dat brengt bondskanselier Merkel in een lastig parket. Zij heeft Erdogan nodig om de vluchtelingencrisis op te lossen, maar tegelijk wil zij staan voor de vrijheid van meningsuiting. En de Turkse president is wel de laatste die haar daarover advies kan geven, gezien het mediabeleid van zijn regering in Turkije.

Uit alles blijkt inmiddels wel dat Turkije een land is dat waarden en normen heeft die op heel veel terreinen grondig verschillen van die in Europa. Hoezeer je ook een inhoudelijke afkeer hebt van de inhoud van een satirisch programma zoals dat in Duitsland wordt uitgezonden, feit blijft dat de Duitse regering niet gemakkelijk kan ingrijpen omdat de vrijheid van meningsuiting dan geweld wordt aangedaan. Van die scrupules heeft Erdogan, die gerust een krant verbiedt die hem niet welgezind is, geen last.

Bij alles moet gezegd worden dat Turkije zeker niet onwelwillend is –en is geweest– ten aanzien van Syrische vluchtelingen. Dat wordt in Europa nog weleens vergeten. Tegelijk zijn de Europese waarden en normen als het gaat om mensenrechten en mediavrijheid in Turkije nog lang geen gemeengoed.

Dat de EU in het vluchtelingenvraagstuk nu zo afhankelijk is geworden van Turkije is in meerdere opzichten geen goede zaak. Tegelijk heeft Europa het morele recht niet om al te hoog van de toren te blazen, omdat het zelf op geen enkele manier bij machte blijkt deze crisis wel op een goede manier op te lossen.