Dat bleek donderdagmiddag tijdens een debat in de Tweede Kamer over het thuisonderwijs. Een kwart van de thuisonderwijzers heeft te maken met gemeenten die meer verantwoording van de ouders vragen dan volgens de wet is toegestaan.

Ouders hoeven volgens de wet alleen een modelformulier in te vullen waarin ze aangeven dat ze bezwaren hebben tegen de alle richtingen van onderwijsinstellingen in hun woonomgeving. Soms vragen gemeenten meer en moeten ouders verklaren welke levensovertuiging ze hebben en wat hun motivatie is om te kiezen voor thuisonderwijs. Ook wordt ouders gevraagd om op gesprek te komen. Dat is in Rotterdam het geval. Als ouders dat weigeren, maken leerplichtambtenaren in sommige gevallen een proces-verbaal op. Soms schakelen ze ook bureau HALT en de Kinderbescherming in.

SGP-Kamerlid Bisschop vroeg de bewindsman tijdens het debat per motie om gemeenten en het openbaar ministerie te informeren over de wettelijke gang van zaken bij een beroep op vrijstelling; namelijk dat ouders alleen een modelformulier hoeven in te vullen dat ze bezwaar maken tegen de richting van scholen in hun omgeving. Bisschop vindt het ongelooflijk dat gemeenten veel meer vragen en dat in een aantal gevallen bij de rechterlijke macht is gevraagd een boete op te leggen. Volgens de SGP’er kan dit niet in een rechtstaat.

CDA, D66 en ChristenUnie steunen de lijn van de SGP, zo bleek tijdens het debat. VVD en PvdA, die samen de meerderheid hebben, mengden zich niet in de discussie. Ze willen zich nog op dit onderwerp beraden.

Staatssecretaris Dekker stelde dat de wet de wet is en dat gemeenten en openbaar ministerie die na moeten leven. Maar hij kan zich ook heel goed voorstellen dat gemeenten en OM nadere vragen stellen aan de ouders. Dat mag volgens hem als daar aanleiding voor is. Dekker vindt dat de gemeente Rotterdam, die gesprekken eist met ouders, „goed werk” doet.

Volgens Bisschop gebeuren en hele merkwaardige dingen. Zo moesten ouders die hun jongste kind thuisonderwijs gaan geven, zich verantwoorden voor hun keuze bij de gemeente, terwijl dat bij hun andere kinderen niet gebeurde. Dekker wilde niet ingaan op deze concrete situatie; hij stelde in zijn algemeenheid dat de rechter in dat soort situaties bepaalt wat mag en wat niet mag.

De staatssecretaris stelde tijdens het debat dat er geen wettelijk model bestaat waarmee ouders de vrijstelling van de leerplicht aan kunnen vragen. Dat blijkt niet te kloppen. De Stichting Christenen voor Onderwijsvrijheid mailde na het debat dat er in de Leerplichtwet staat dat een dergelijk model er moet zijn. En dat model is er ook. Een dergelijk model gebruikten en gebruiken de ouders die vragen om vrijstelling, al jaren.

Overigens heeft de vrijstellingsregeling zijn langste tijd gehad. Dekker en de Tweede Kamer zijn het er over eens dat elk kind onder de leerplicht moet vallen. Ouders kunnen dat wel de mogelijkheid krijgen om hun kinderen zelf te onderwijzen, maar ze moeten wel gaan voldoen aan allerlei eisen. Zo zal er een onderwijsplan moeten komen.

Tussen Dekker en enkele fracties in de Kamer bestaat verschil van mening over het opleidingsniveau en de bevoegdheden die ouders moeten hebben. Ook over de mate van toezicht door de onderwijsinspectie bestaat nog geen eenstemmigheid.