”Koningin Juliana. Een leven in beeld”; uitg. Strengholt, Naarden, 2004; 224 blz.; € 12,95; ”Juliana. Moeder. Majesteit”
Auteur: Evert Santegoeds
Uitgeverij: Vip, Amsterdam/Utrecht, 2004
ISBN 90 229 8911 9
Pagina’s: 218
Prijs: € 14,95;

Titel: ”Vorstelijk begraven en gedenken. Funeraire geschiedenis van het huis Oranje-Nassau”
Auteur: Cees van Raak
Uitgeverij: Thoth, Bussum, 2003
ISBN 90 6868 334 9
Pagina’s: 111
Prijs: € 15,90;

Titel: ”Het aanzien van Juliana”
Auteur: Han van Bree
Uitgeverij: Het Spectrum, Utrecht, 2004
ISBN 90 2742 665 1
Pagina’s: 198
Prijs: € 12,95;

Titel: ”Oranje-Nassau. Een biografisch woordenboek”
Auteur: Reinildis van Ditzhuyzen
Uitgeverij: Gottmer, Haarlem, 2004
ISBN 90 230 1124 4
Pagina’s: 318
Prijs: € 25,-.

Na het overlijden van Prinses Juliana hebben veel uitgevers overuren gemaakt. De eerste boeken over de ”moeder-majesteit” lagen binnen een week na haar dood in de winkel. Veel nieuw materiaal levert het vooralsnog niet op. De meeste boeken zijn herziene drukken van eerdere uitgaven. Commercie rond de dood.

Uitgeverij Strengholt uit Naarden komt de eer toe het eerste nieuwe boek over de prinses te hebben uitgebracht. ”Koningin Juliana. Een leven in beeld” is een fotoboek waarin de levensloop van Juliana chronologisch wordt gevolgd. Van 30 april 1909 (koningin-moeder Emma met de pasgeboren prinses op schoot) tot zaterdag 20 maart 2004 (bloemen op de trappen van paleis Soestdijk). Het is een kijkboek geworden, de bijschriften zijn soms wat aan de summiere kant. Zo wordt bij de foto van paleis Soestdijk niet uitgelegd dat de standaard op het dak die van Prins Bernhard is. En de geïnteresseerde lezer zal vast willen weten welke kleinkinderen er precies op de foto uit 1983 staan.

Het boek lag overduidelijk al nagenoeg persklaar toen Prinses Juliana overleed. Slechts twee foto’s zijn kort na dat moment toegevoegd, allebei weinigzeggende opnames van paleis Soestdijk.

Overigens brengt Strengholt morgen, twee dagen na de bijzetting van Prinses Juliana in het familiegraf van de Oranjes, een tweede boek uit mét beelden van de uitvaart. ”Koningin Juliana, moeder des vaderlands” verschilt qua prijs, omvang, inhoud, omslag en bindwijze met de eerste uitgave van Strengholt.

Natuurlijk kon ook Evert Santegoeds, hoofdredacteur van het roddelblad Privé niet achterblijven met een ’actuele’ versie van zijn boek ”Juliana. Moeder. Majesteit” uit 1994. Het boek schetst Juliana vooral als persoon, met een hoog gehalte aan anekdotes en oncontroleerbare onthullingen (naar verluidt…, volgens berichten…, volgens ingewijden…, er zijn boze tongen die beweren dat…). Een nawoord van tien pagina’s is aan de oorspronkelijke uitgave toegevoegd. De rest van het boek bleef ongewijzigd, tot de literatuurlijst toe. Alsof er tien jaar lang niet over de koninklijke familie is geschreven…

Race tegen de klok

De vraagt je ondertussen af wat uitgevers bezielt om op zo korte termijn boeken te willen uitgeven die duidelijk incompleet zijn. Want de herdenkingsbijeenkomst van de Staten-Generaal, het afscheid nemen door de bevolking, de rouwdienst en de bijzetting in de Nieuwe Kerk in Delft ontbreken in deze uitgaven. De conclusie moet waarschijnlijk zijn dat commerciële belangen de doorslag hebben gegeven in deze morbide race tegen de klok. Het publiek is nu immers in de stemming om dergelijke boeken aan te schaffen.

Voor uitgeverij Thoth uit Bussum kwam het overlijden van Prinses Juliana wel op een erg ongelukkig moment. Net vorig jaar verscheen het boek ”Vorstelijk begraven en gedenken. Funeraire geschiedenis van het huis van Oranje-Nassau”, geschreven door Cees van Raak. Het was een ”tweede uitgebreide en herziene druk”, wat inhield dat een hoofdstuk was toegevoegd over de dood en de bijzetting van Prins Claus in 2002. Het overlijden van Prinses Juliana maakt een tweede herziening op korte termijn onvermijdelijk. Vandaar de poging van de uitgever dit -immers alweer verouderde- boek nog gauw even onder de aandacht van het publiek te brengen. Voordat het helemaal onverkoopbaar wordt.

Uitgeverij Het Spectrum wijdt een uitgave in de serie ”Het aanzien van…” aan Juliana. In woord en beeld wordt op de bekende manier verslag gedaan van het lange leven van de Oranjevorstin. Dit boek verschijnt morgen en zal wél compleet zijn.

Biografie

De uitgevers Sdu en Tirion komen vandaag met boeken waarin beelden van de bijzetting zijn opgenomen. De kleurenuitgave van Sdu Uitgevers krijgt de titel ”Juliana 1909-2004”. De paperback van Tirion is een uitgave in samenwerking met het tijdschrift Vorsten en heet ”Koningin Juliana, het beste uit Vorsten”. Fred Lammers schrijft voor uitgever Fontein ”Juliana. Een leven in dienst van Nederland”. Dit boek moet vrijdag in de winkel liggen. Uitgever Aspekt uit Soesterberg had voor de 95e verjaardag van prinses Juliana een biografie gepland. Auteur Bert van Nieuwenhuizen rondt zijn werk nu een maand eerder af.

Van de hand van drs. Reinildis van Ditzhuyzen verscheen eerder al, vóór het overlijden van prinses Juliana, ”Oranje-Nassau. Een biografisch woordenboek”. Een prachtige gebonden uitgave in dieprood is het geworden, dit boek met 276 korte biografieën van Oranje-Nassaus, hun echtgenoten en afstammelingen. Voor de liefhebber: compleet met stambomen, foto’s en literatuurverwijzingen. Opgenomen zijn de prinsen van Oranje, hun vrouwen en kinderen; de koningen en koninginnen uit het huis van Oranje, hun echtgenoten, kinderen en afstammelingen; leden van het huis Nassau die van betekenis zijn voor de dynastie Oranje-Nassau en/of de Nederlandse geschiedenis; bastaarden van leden van het huis Oranje-Nassau die door hun vader aanvaard zijn, en hun afstammelingen.

Elk lemma geeft de volledige naam van de betrokkene en alles wat erbij hoort. Laten we even bij Juliana, gravin van Stolberg (1506-1580), kijken, naar wie de gisteren bijgezette koningin Juliana is vernoemd. Ze ontwikkelde zich tot een vrome, diepreligieuze vrouw die in 1529 weduwe werd en vervolgens trouwde met de negentien jaar oudere weduwnaar Willem de Rijke van Nassau. Juliana bracht in totaal zeventien kinderen ter wereld. Een van haar zoons was Willem van Oranje, de voorvader van de huidige koningin Juliana. Juliana van Stolberg gaf rond 1570/1571 ten gevolge van theologische disputen het lutheranisme prijs voor het calvinisme, waarin zij tot haar dood toe volhardde. Door de eeuwen heen genoot deze Juliana veel aanzien, ze werd ook wel de moeder van het Nederlandse vorstenhuis genoemd. Al in 1612 noemde Emanuel van Meteren haar in zijn ”Nederlantsche Historie” een „wonderlijcke wijse, kloecke en geschickte Vrouwe.” Koningin Wilhelmina bewonderde deze Juliana omdat zij de stem van haar geweten volgde en zich niet liet leiden door mensen, maar door God alleen.

Van Stolberg

Koningin Juliana was een verre nazaat van voornoemde Juliana van Stolberg. Zij hebben wellicht wel iets met elkaar gemeen: de eenvoud en de menselijkheid. Juliana schroomde niet, schrijft Van Ditzhuyzen, haar morele opvattingen duidelijk te doen blijken, wat soms tot spanningen tussen haar en ministers leidde. Met haar grote sociale bewogenheid en belangstelling voor maatschappelijke zorg verwierf zij enorme populariteit. In religieus opzicht -maar dat vermeldt Van Ditzhuyzen niet- was Juliana niet zo vasthoudend als Juliana van Stolberg. Ze had er geen moeite mee ter communie te gaan. Het feit dat een remonstrantse predikante gisteren de uitvaartdienst leidde, geeft ook aan dat de tijden zijn veranderd. Juliana van Stolberg was een dochter van de Reformatie, koningin Juliana een dochter van de oecumene.