Dertigers en veertigers kampen vaak met hoge hypotheeklasten en zijn tegelijkertijd een aanzienlijk deel van hun inkomen kwijt aan het opbouwen van pensioen. Die timing lijkt onhandig, aangezien mensen meestal meer gaan verdienen naarmate ze ouder worden. Daarbij hebben jonge gezinnen vaak te maken met extra kosten doordat ze thuiswonende kinderen hebben.

CPB-directeur Laura van Geest opperde maandag een aantal maatregelen om deze situatie te verbeteren. Nu moeten mensen bijvoorbeeld verplicht hun volledige hypotheek aflossen om in aanmerking te komen voor hypotheekrenteaftrek. Maar een tussenoplossing waarbij mensen maar de helft van hun hypotheek hoeven af te lossen en dan ook minder belastingvoordeel van de hypotheekrenteaftrek krijgen, zou jonge huizenbezitters volgens het CPB meer bestedingsruimte kunnen geven.

Een andere optie is het invoeren van meer keuzevrijheid op het gebied van pensioenen. Het CPB denkt dan bijvoorbeeld aan mogelijkheden om te sleutelen aan de mate waarin iemand pensioen opbouwt in bepaalde fases van zijn leven. Jonge mensen zouden dan bijvoorbeeld minder premie hoeven te betalen.

Het beleid waar het planbureau kritiek op heeft, is overigens door de overheid bedoeld om burgers te beschermen. „Maar ook de overheid werkt niet vanuit een grand design”, schrijft het CPB in een beschouwing bij zijn jongste economische ramingen. „Beleid wordt op beleid gestapeld en de samenhang lijkt soms wat uit het oog verloren.”

Een en ander maakt ook Nederland als geheel kwetsbaar, waarschuwen de rekenmeesters van het CPB. „Aan de ene kant hebben we enorme pensioenvermogens die blootstaan aan de risico’s op de financiële markten; aan de andere kant hebben we enorme schulden in de vorm van hypotheken.”

Het gaat wel om een heel complexe problematiek, waarin de politiek een aantal belangrijke keuzes zal moeten maken. „Geen onderwerp voor een achternamiddag”, erkent het CPB. „Maar misschien wel om een begin mee te maken in een nieuw regeerakkoord.”