Inderdaad behoort het tot de fundamenten van een democratische rechtsstaat dat burgers kunnen rekenen op een eerlijk proces als zij voor de rechter worden gedaagd. Eenieder die deze twijfelachtige eer te beurt valt, weet dat een advocaat dan goud waard kan zijn.

Natuurlijk, het is waar: soms krijgt men de indruk dat een advocaat er vooral op uit is boeven vrij te pleiten. Daar zijn ook voorbeelden van. Maar dat zijn wel uitzonderingen op de regel. De pleiter is er vooral om namens zijn cliënt erop toe te zien dat het proces eerlijk verloopt en daar waar het mis dreigt te gaan aan de bel te trekken. Tweede belangrijke taak van de advocaat is de visie van de gedaagde op de feiten daarvoor onder de aandacht van de rechter te brengen zodat die deze kan meewegen bij het formuleren van zijn oordeel.

Tot voor kort was het in ons land niet gebruikelijk dat advocaten al vanaf het allereerste begin bij een zaak werden betrokken. Vaak werd hun hulp ingeroepen als een verdachte de eerste verhoren achter de rug had. Europese regels hebben ertoe geleid dat vanaf vandaag de verdachte gewoon kan verlangen dat de advocaat aanwezig is in de verhoorkamer.

Die maatregel heeft tweeërlei doel. Doordat de advocaat meekijkt en meeluistert, kan hij beoordelen of er bij het verhoor geen trucjes worden gebruikt om de verdachte aan het praten te krijgen. In extreme gevallen kan dat immers leiden tot het binnenhalen van onterecht bewijs. Daar zijn inmiddels enkele voorbeelden van te geven.

Tweede is dat de advocaat de verdediging van de cliënt in de rechtszaal beter kan voeren. Hij weet precies wat er tijdens de verhoren wel en niet is gezegd. De ervaring in andere landen, zoals Denemarken waar het al langer mogelijk is dat een advocaat in de verhoorkamer aanwezig is, heeft uitgewezen dat op deze manier processen minder problematisch verlopen en er ook minder justitiële missers zijn omdat het verhoor volgens de regels was gehouden.

Het is helder dat deze aanwezigheid van een advocaat ook geld kost. De minister wil daarvoor een vast bedrag van ongeveer 150 euro ter beschikking stellen. Dat lijkt fors, maar blijkt in de praktijk nogal eens ontoereikend te zijn. Bij een stevige zaak kost een verhoor meer dan één dagdeel, en dan komt het gemiddeld uurloon van de advocaat uit op minder dan 
25 euro. Dat kan niet de bedoeling zijn. Begrijpelijk dat advocaten dan voor de eer bedanken. Dat is hun goed recht. Erger is dat deze geringe vergoeding de echte boeven in de kaart speelt. Zij kunnen hun advocaat prima betalen. De kleinere boeven niet. Die staan zo op achterstand. Dat is rechtsongelijkheid die niet past bij een democratische rechtsstaat.