”Memoires”
Auteur: ds. J. van Rootselaar
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2001
ISBN 90 331150 69
Pagina’s: 167
Prijs: €15,66. Twaalf jaar na zijn dood verschijnen de ”Memoires” van ds. J. van Rootselaar (1906-1990). Eén uitspraak typeert deze markante hervormd-gereformeerde predikant in het bijzonder: „De nood van verdrukte en in armoede levende mensen had al vanouds vat op mij.”

Ds. J. van Rootselaar doet het in zijn ”Memoires” met één zinnetje af: „We brachten de nacht door in Erfurt en bezochten de volgende dag Buchenwald, het beruchte concentratiekamp.” Hij doelt dan op de Lutherreis, die onder leiding van drs. K. Exalto en schrijver dezes in oktober 1983 werd gemaakt. Nog zie ik hem, in grote bewogenheid met ds. J. H. Cirkel, het terrein van Buchenwald verlaten. Hij had daar ook naar toe getransporteerd kunnen zijn. Hij vertelde in de bus over de jaren die hij predikant was in Oosterwolde, door hem in zijn boek aangeduid als jaren met „de bangste oorlogservaringen.” Daar herbergde hij Joden in de pastorie. Op de zondag voor de eerste razzia in Oosterwolde preekte hij over Psalm 34: 8 en 9: „De engel des Heeren legert Zich rondom degenen, die Hem vrezen, en rukt hen uit. Smaakt en ziet, dat de Heere goed is; welgelukzalig is de man, die op Hem betrouwt.”

Die tekst is in die jaren bewaarheid. Na de slag bij Arnhem werd ook een vluchtelingengezin aan de pastorie toegewezen. En er kwamen ook nog andere onderduikers bij. „In totaal woonden wij soms met dertien mensen samen, in gescheiden appartementen. Bij de avondsluiting zaten de Joden „achter de schuifdeuren van de suite.” De enige keer dat er bij ds. Van Rootselaar in de kerk werd gelachen was toen hij de gemeente van Oosterwolde vertelde wat er in de pastorie was voorgevallen. Hij vermeldde daarbij dat er ook „twee ondergedoken paarden” in de schuur hadden gestaan.

Steenovenarbeiders
Wie van dit alles meer wil weten leze deze ”Memoires”. Ds. Van Rootselaar zelf heeft ze niet direct voor uitgave geschreven, maar toch -ik zeg het met dankbaarheid- mogen ze het licht zien in een mooi uitgevoerd boek. Daarin kan men deze hervormd-gereformeerde dominee, die in 1990 in Ermelo overleed, volgen op zijn ambtelijke weg: van Hagestein tot IJsselmuiden, met daartussen de gemeenten Wanswerd Jislum, Oosterwolde, Oud-Alblas, Wijk, Delft en Barneveld. Gemeenten met onderling grote verschillen, zowel kerkelijk als geestelijk. Ds. Van Rootselaar vertelt erover op onderhoudende wijze, zich diep bewust van de ene opdracht van zijn Zender in die verschillende situaties.

Door heel het boek heen straalt de sterke sociale bewogenheid die kenmerkend was voor deze oergereformeerde dominee. Zijn grootvader was een ”conventikelmens” die zelden de kerk bezocht.

Ds. Van Rootselaar had een Woord-gebonden bevindelijke inslag in zijn preken. Boeiend is wat hij over zijn eerste gemeente Hagestein vermeldt: „Alles moest van de grond af worden opgebouwd… Zelfs het avondmaal werd door ”niemand” meer bezocht. De mensen durfden niet aan te komen uit vrees zich erdoor te bezondigen.” Onder zijn bediening groeide het aantal avondmaalgangers van vijf tot zeventien. Ds. Van Rootselaar typeert de gemeente uit die jaren als „liberaal en rood op politiek en maatschappelijk terrein, en sterk dopers op godsdienstig gebied.” De vakbeweging onder de steenovenarbeiders was geheel in socialistische handen. Daarom zette Ds. Van Rootselaar zich, samen met Huib van Buren, de latere IZB-evangelist in Den Haag, ervoor in om de arbeiders binnen het CNV te krijgen.

Uiteraard komt ook zijn Oost-Europawerk in dit boek ter sprake. Hij werd de grondlegger van de Stichting Hulp Oost Europa. Zijn inzet voor de verdrukte christenen aldaar vergelijkt hij zelf met de hulp, die hij bood aan de Hagesteinse steenovenarbeiders op de Ossewaard: „De nood van verdrukte en in armoede levende mensen had al vanouds vat op mij.”

Geboren verteller
Wie ds. Van Rootselaar van nabij heeft meegemaakt, heeft hem leren kennen als een markante persoonlijkheid: geestelijk en nuchter, in zijn preken belijnd en bewogen, iemand met oog en hart voor zijn schapen in al hun levenssituaties. Zo leerde ook ik hem kennen, als eerste voorzitter van de door hem geïnitieerde Stichting Hulp Oost Europa. Wie hem alsnog wil leren kennen zij de lezing van deze ”Memoires” -een naar mijn oordeel overigens wat te grootse titel- van harte aanbevolen. Een ”kleine kerkgeschiedenis” van een pastor, die zowel dorpsdominee als stadsdominee is geweest. In het Woord vooraf noemt ds. P. M. Breugem, hervormd emeritus predikant te Barneveld en plaatselijk oud-collega van Van Rootselaar, hem een geboren verteller. Dat zal waar wezen. De lezer oordele zelf.