Volgens hem werkt de methode die in de zogenaamde Glen Mills School wordt gehanteerd veel beter. Veelplegers of draaideurcriminelen, met een net woord: recidivisten. Ze vormen misschien wel een van de grootste problemen van onze samenleving. De roep om nu eens flink af te rekenen met deze groep en met dit probleem wordt steeds luider.

Gewoon hard aanpakken, wordt aan de borreltafel gezegd. En hun foto’s in de winkelruit! Rechtse partijen lijken om het hardst te roepen dat deze jongens gewoon harder gestraft moeten worden. Aan de schandpaal. Wie niet horen wil, moet maar voelen. De samenleving en de politiek willen vergelding, maar het is de vraag of dat voldoende is om het probleem op te lossen.

Fundamenteel mis

In ons (jeugd)gevangeniswezen is een aantal zaken fundamenteel mis. Het probleem van de draaideurcriminaliteit ligt net zo goed achter als voor die draaideur. Jongeren gaan de gevangenis in als autokraker en komen eruit als bankovervallers. In de jeugdgevangenis geeft dat wat je gedaan hebt status. Hoe groter het vergrijp, des te groter het aanzien dat je in de gevangenis geniet. Bovendien kan iedereen je alles leren, bijvoorbeeld hoe je de volgende keer bepaalde zaken aan moet pakken, zodat de kans dat je gepakt wordt een stuk kleiner en de buit groter is.

Ook het drugsgebruik en -bezit in de gevangenis is enorm. Er wordt nagenoeg niets tegen gedaan. In de gevangenis komen bendevorming, handel in verdovende middelen en allerlei andere criminele activiteiten minstens zo vaak voor als in de gewone samenleving. En dan is er de enorme lethargie. Jongeren zullen niet zomaar uit zichzelf een studie oppakken of een bewuste keuze maken om zich voor te bereiden op hun terugkeer in de maatschappij. Ze worden daar ook totaal niet toe aangemoedigd of toe gedwongen.

We moeten ons de vraag stellen of dit systeem de jongens leert te reïntegreren in de samenleving of hen juist van de samenleving vervreemdt en in de armen van het criminele circuit drijft. Alleen maar ons afvragen hoe het toch komt dat zo veel jongens zo snel weer in criminele activiteiten vervallen, is niet voldoende. Ach en wee roepen zonder het systeem kritisch onder de loep te nemen en de moed te hebben het systeem waar nodig aan te passen, zal de boel niet oplossen.

Radicaal anders

De Glen Mills School (genoemd naar een streek in de VS waar de Amerikaanse variant staat) is een instituut voor jeugddelinquenten en antisociale jongeren, maar dan wel radicaal anders. Zonder tralies, bewakingscamera’s en -personeel, ja zelfs zonder regels krijgt zij het voor elkaar dat 70 procent van deze jongens binnen anderhalf tot tweeënhalf jaar echt veranderen en uit de criminaliteit gehaald worden. Al deze jongens zijn gevoelig voor groepsdruk en zijn juist daardoor vaak in de criminaliteit terechtgekomen. Die groepsdruk wordt in de Glen Mills School positief ingezet. Verantwoordelijkheid en vertrouwen zijn basisprincipes. Kom je net kijken, dan heb je nog geen vertrouwen opgebouwd, krijg je geen verantwoordelijkheid en heb je geen recht van spreken. Wanneer je een bepaalde periode achter elkaar positief gedrag vertoont, kun je gepromoveerd worden. Goed gedrag wordt beloond. Je verdient vertrouwen en krijgt daarom meer verantwoordelijkheden en privileges.

Omdat deze jongens in de visie van de Glen Mills School te allen tijde tegen de door autoriteiten gestelde regels aan zullen trappen, worden ze in de Glen Mills School heel bewust betrokken bij het opstellen en handhaven van de normen. Normen, geen regels! Normen kunnen meeveranderen met de omstandigheden en laten bovendien veel meer de gedachte achter de regel zien. De jongens zelf zijn eindverantwoordelijk voor het naleven van de regels. Dat betekent dat ze verplicht zijn anderen met hun verkeerde of negatieve gedrag te confronteren

Wat de meningen over dit systeem ook zijn, het werkt. Genoemde methodiek, gecombineerd met een heel intensief programma van sporten en leren, helpt een groot gedeelte van deze jongens verder in hun leven. Zeventig procent heeft na vier jaar niet opnieuw contact gehad met justitie. Zij zijn gestopt met het overvallen van winkels, beroven van bejaarden en stelen van auto’s, simpelweg omdat ze geleerd hebben hoe het anders kan. En dat is iets wat zeker niet van een gemiddelde jeugdgevangenis gezegd kan worden.

Kamervragen

GroenLinks-kamerlid Marijke Vos stelde de afgelopen week kamervragen over Glen Mills. Nu is het geen geheim dat het vragenuurtje op dinsdag voor veel kamerleden vooral een manier is om goedkoop en simpel de pers te halen en Vos vormde daar vorige week helaas geen uitzondering op. Naar aanleiding van een afstudeerscriptie over Glen Mills vroeg ze aan de minister of de vrijheidsontneming in de Glen Mills School niet in tegenspraak is met Grondwet. Toe maar! Grote woorden voor iets waarmee de leerlingen zelf het totaal oneens zijn. „Wij hebben hier veel meer inspraak dan in andere instellingen en internaten”, aldus het leerlingenbestuur.

Ook had Vos haar vragen bij de wetenschappelijke verantwoording van de recidivecijfers van Glen Mills. Wellicht zullen de cijfers van de resultaten over de afgelopen vier jaar in de toekomst naar beneden bijgesteld moeten worden, maar dat laat onverlet dat het percentage recidivisten in een normale jeugdgevangenis vele malen groter is. Glen Mills hanteert een methode die aantoonbaar beter werkt dan die van de gangbare justitiële inrichtingen. Het instituut geeft een groot aantal opgegeven jeugdcriminelen weer een nieuw perspectief in het leven en werkt zo twee kanten op, want ook de maatschappij heeft geen last meer van deze jongens. Bovendien is het vele malen goedkoper dan een normale gevangenis. Er hoeft immers geen bewakingspersoneel betaald te worden.

Wijze lessen

In het huidige politieke klimaat is er sprake van grote woorden en heftige debatten. Snel even scoren, en dan door naar het volgende onderwerp. Helaas is er maar weinig echt oplossingsgericht denken te vinden. Juist op dit dossier moeten oplossingen die twee kanten dienen, met beide handen aangegrepen worden.

Vos had haar vragen op zak moeten houden, niet mee moeten doen aan deze politieke hype, maar de Glen Mills School op haar inhoud en methodiek moeten beoordelen. Marijke, breng liever een bezoekje aan de Glen Mills School in Wezep! Ik ben ervan overtuigd dat er heel wijze lessen voor onze jeugdgevangenissen te leren zijn.

De auteur is freelance journalist. Voor het opinieblad CV.Koers schreef hij een reportage over de Glen Mills School in Wezep.