Conservatieve christenen en sociaalliberalen kunnen in debatten over leven en dood verschillende posities innemen. Volgens Kees van der Staaij redeneert de progressieve zijde dan als volgt: „Conservatieve christenen zijn tegen abortus en hulp bij zelfdoding. Ik ben geen conservatieve christen. Dus ik ben voor abortus en hulp bij zelfdoding.”

Beweren dat D66 voor de mogelijkheid van abortus en hulp bij zelfdoding is, alleen maar omdat christenen hier tegen zijn, als ”pubers die zich afzetten tegen hun ouders”, is niet alleen een platte manier van denken, maar is ook ergerlijk en respectloos.

Aan de euthanasiewet is veel maatschappelijke discussie en een lang, zorgvuldig wetgevingstraject vooraf gegaan. De wet is voorgesteld door het paarse kabinet en door minister van Volksgezondheid Els Borst (D66) door de Kamers geloodst. Op 2 april 2002 trad de wet in werking.

Voor die tijd hielpen artsen hun patiënten soms al heimelijk met sterven. De overtuiging van deze artsen was dat het menselijk lijden soms alleen nog maar kon worden verlicht door beëindiging van het leven. Dankzij de wetgeving hoeft dit niet meer achter de schermen, maar kan het openlijk, transparant en toetsbaar. Op het moment dat het lijden uitzichtloos en ondraaglijk is geworden, mag iemand een euthanasieverzoek doen.

Zo’n verzoek is nooit een gemakkelijke keuze of een gemakkelijke uitweg. Het vergt moed om afstand van het leven te nemen. Een keuze die iemand niet alleen maakt, maar waarbij de omgeving, vrienden, familie en artsen betrokken worden. Een keuze die over het algemeen door de omgeving wordt geaccepteerd en de gelegenheid biedt om afscheid van elkaar te nemen, op een zelfgekozen moment. Is dat ”rücksichtslos individualisme”?

Afgelopen week –de week van de euthanasie– vertelde Roger van Boxtel in de prachtige documentaire ”De strijd om het einde, de bewogen geschiedenis van euthanasie in Nederland” hoe hij als betrokken D66-Kamerlid op een SGP-bijeenkomst naar het hoofd geworpen kreeg: „Hij die dit standpunt (euthanasie) aanhangt, zal daar eindigen waar de slang eeuwig leeft en het vuur eeuwig brandt.” Een moment waarop toenmalig SGP-leider Bas van der Vlies zich hoogst ongemakkelijk voelde. Zo ga je niet met andersdenkenden om, vond hij. Zowel Van Boxtel als Van der Vlies liet zien bereid te zijn de „verouderde loopgraven” te verlaten. En zo hoort het ook.

Eigenlijk doet ook Van der Staaij een opmerkelijke handreiking. Hij prijst het rapport van de commissie-Schnabel. Maar juist in dat rapport wordt gesteld dat de huidige euthanasiewetgeving óók ruimte biedt voor mensen die hun leven als voltooid achten. Het mooie aan die euthanasiewetgeving is dat de aard van het lijden niet is gedefinieerd, als het maar uitzichtloos en ondraaglijk is. Dat maakt dat ook de moeilijke casussen, die huisartsen helaas nog vaak niet aandurven, door de Levenseindekliniek wel in behandeling kunnen worden genomen.

Ook een andere actuele discussie brengt een principieel meningsverschil tussen christelijke en progressieve partijen aan het licht: het bieden van de mogelijkheid om tijdens de zwangerschap te testen of het kind het syndroom van Down heeft. Screening is bedoeld om stellen een geïnformeerde keuzemogelijkheid te geven. D66 staat ervoor dat uiteindelijk stellen zélf mogen besluiten of ze überhaupt mee willen doen aan de NIPT, en zo ja, of ze de zwangerschap wel of niet voortzetten. Hoe intens moeilijk zo’n besluit ook is.

Voorop staat dat mensen met een handicap te allen tijde welkom zijn. Dat maakt ook dat D66 vol overtuiging voor het VN-Verdrag voor mensen met een beperking heeft gestemd. De overheid heeft als taak om iedereen in de samenleving te beschermen en een volwaardige plek te bieden. Tegelijkertijd mag de overheid keuzevrijheid voor mensen faciliteren. Dat de een iets niet wil, hoeft nog geen reden te zijn de ander dat te verbieden. Die reflex zou men in conservatief-christelijke hoek wat meer kunnen onderdrukken.

Wetenschappelijke ontwikkelingen in Nederland en in de wereld op het gebied van de gezondheidszorg staan niet stil. Dreigt daarmee een hellend vlak of kan het ons juist verder helpen? Wat D66 betreft, geldt het laatste. Zoals vaccinaties tegen polio. In 1988 kwam polio nog in 125 landen regelmatig voor, inmiddels is dat beperkt tot 4 landen. Waar conservatief christenen dit liever in de hand van God hadden gelaten, ziet D66 dit als vooruitgang. Over veiligheid en bescherming van leven gesproken.

De auteur Kamerlid voor D66.