De mogelijkheden voor kinder­opvang moeten worden uitgebreid. Dat staat in een recent advies van de Sociaal-Economische Raad (SER) aan minister Asscher van Sociale Zaken. Natuurlijk is het goed om de ontwikkeling van kinderen vroeg te stimuleren. Het is echter de vraag of uitbreiding van de kinderopvang daarvoor het beste instrument is.

De primaire doelstelling van het rapport van de SER zal ieders instemming hebben. Het is belangrijk om te investeren in jonge kinderen. Pedagogisch mede­werkers in voor- en vroegschoolse opvang proberen kinderen in een groep individueel tot hun recht te laten komen. Tegelijkertijd geven ze veel aandacht aan het sociale proces van samen ontwikkelen. Het is goed dat zij handvatten krijgen om kinderen met achterstand binnen die groep beter te begeleiden en dat er meer eenduidigheid komt in de doorgaande lijn van peuterspeelzaal naar basisschool. Professionalisering voor deze medewerkers is alleen maar toe te juichen en zal de kinderen zeker ten goede komen.

Carrière

Het adviesrapport wekt echter de indruk dat de wens om meer vrouwen op de arbeidsmarkt te brengen het voornaamste argument is om meer geld te besteden aan kinderopvang. Het voorstel om zestien uur kinderopvang aan te bieden voor alle kinderen in Nederland is aantrekkelijk voor werkende ouders.

Tegelijk wil de SER de ontwikkeling van jonge kinderen stimuleren, zodat ook zij worden voorbereid op een flitsende carrière. Alles is gericht op kansen, ontwikkeling en zelfontplooiing. Het is echter de vraag of kinderopvang zo goed is voor kinderen en hun ouders. Zeker als er veel uren per week gebruik van wordt gemaakt.

Ik ben van mening dat de overheid zich niet actief bezig moet houden met hoe vaak kinderen naar de kinderopvang gaan. Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde Nederlandse moeder er zelf voor kiest om niet of in deeltijd te werken.

Op dit moment worden ouders die zelf voor hun kinderen zorgen financieel benadeeld ten opzichte van werkende ouders. Mijn advies zou zijn dat de overheid zorgt voor een stelsel waarin het gestimuleerd wordt dat ouders tijd en ruimte kunnen reserveren voor hun kinderen. Het is goed als ouders zelf nadenken over de beste verdeling van werken en zorg voor hun kinderen.

Zinvol

Overigens stel ik niet dat kinderopvang zinloos is. Kinderopvang kan voor sommige kinderen wel degelijk waardevol zijn. Het is aan te bevelen dat kinderen al jong leren om samen te spelen en dat zij daarin actief worden gestimuleerd door een aanwezige opvoeder. Als zij twee ochtenden per week naar een christelijke peuterspeelzaal gaan, kan dat hun wereld vergroten. Dit geldt zeker voor kinderen die in het dagelijks leven weinig met andere kinderen omgaan. Dat hoeft echter niet per se in de context van een peuterspeelzaal of kinderopvang. Kinderen kunnen ook bij andere gezinnen gaan spelen of een ochtend naar opa en oma gaan. Gastouderopvang is ook een optie. Ouders kunnen zo zorgen voor opvang die aansluit bij normen en waarden van thuis.

Het blijft de vraag of het goed is voor jonge kinderen om veel uren per week van huis te zijn. Het uitgangspunt is wat mij betreft dat ouders primair verantwoordelijk zijn voor de zorg voor hun jonge kinderen, inclusief de ontwikkelingsstimulering. Met andere woorden: de ouders kunnen binnen de geborgenheid van het gezin veel doen met het oog op de cognitieve, creatieve en sociale ontwikkeling van hun kind. Voorbeelden zijn: liedjes zingen met bewegingen, prentenboeken voorlezen, meten en tellen, spelletjes doen en knutselen. Het mooiste is als er mogelijkheden zijn om dat met leeftijdsgenootjes te doen.

Achterstand

De SER stelt in het rapport ook dat goede kinderopvang ontwikkelingsachterstand van jonge kinderen tegengaat. Mijn vraag is: hoe ontstaat dergelijke achter­stand? Is dat omdat ouders bijvoorbeeld door ziekte voor een deel onbekwaam zijn of omdat het kind in een andere cultuur of sfeer opgroeit? In die gevallen kan professionele opvang aanvullend zijn op de basis van de opvoeding die thuis wordt gelegd.

Een andere optie om de ontwikkeling van deze kinderen te stimuleren en/of achterstand te voorkomen, is het helpen van (jonge) ouders bij de opvoeding. Geef ouders tips voor ontwikkelingsstimulering, bijvoorbeeld via scholen. Er zijn speciale programma’s ontwikkeld die ouders thuis kunnen gebruiken om hun kinderen actief verder te helpen in hun ontwikkeling.

Laat ten slotte schoolbesturen, eventueel samen met plaatselijke kerken, nadenken over deze problematiek. Is een christelijke peuterspeelzaal/voorschool te overwegen? Kunnen we een prentenboeken­bibliotheek en voorleesmomenten voor ouders met peuters organiseren? Misschien kunnen er ouder­kringen worden georganiseerd rondom onderwerpen die met opvoeding en ontwikkeling te maken hebben.

Laat als school en kerk zien dat je het kind belangrijk vindt door te investeren in ouders.

De auteur werkt als adviseur bij Driestar onderwijsadvies en is specialist jonge kind.