Vorige week maandag ging in Jemen een staakt-het-vuren in, als voorzet voor de vredesonderhandelingen die de volgende dag in Zwitersland van start gingen. Daarmee gloorde er een sprankje hoop voor de zwaargetroffen Jemenieten, die in een grote humanitaire ramp terecht gekomen zijn.

Zo is er groot gebrek aan medicijnen en voedsel. De door Saudi-Arabië aangevoerde coalitie heeft een blokkade opgericht rond de zuidelijke havenstad Aden om te voorkomen dat Iraanse wapens de Huthi-rebellen in Jemen bereiken. De blokkade heeft echter als neveneffect dat ook hulpgoederen en medicijnen het land niet bereiken. De Huthi’s op hun beurt blokkeren de toegangswegen tot een aantal steden die ze omsingeld hebben. Er dreigt daarom in Jemen een hongersnood. Een wapenstilstand zou het mogelijk maken dat internationale organisaties weer hulpgoederen naar Jemen kunnen sturen.

De situatie in Jemen was al ondoorzichtig, maar is de afgelopen maanden zo mogelijk nog gecompliceerder geworden. In 2011 bereikte de Arabische lente ook het straatarme Jemen waar demonstranten maandenlang het aftreden eisten van president Abdullah Saleh die reeds 30 jaar aan de macht was. Onder druk van vooral de Arabische Golfstaten verklaarde Saleh zich begin 2012 bereid om af te treden ten gunste van zijn vice-president Mansur Hadi. De benoeming van Hadi werd datzelfde jaar bekrachtigd in presidentiële verkiezingen, waarin hij trouwens de enige kandidaat was.

Hadi werd gekozen voor een periode van twee jaar. In deze periode zou er in Jemen een politiek transitieproces worden gevoerd, dat echter volledig mislukte. Toen deze twee jaar voorbij waren bleef Hadi echter aan als president en op dat moment begonnen de sjiietische Huthirebellen zich te roeren.

Veel analisten zijn ervan overtuigd dat ex-president Saleh in belangrijke mate verantwoordelijk is geweest voor het mislukken van de politieke onderhandelingen in Jemen. Saleh heeft zich nooit bij zijn aftreden neergelegd en probeerde achter de schermen zijn opvolger Hadi te ondermijnen. Het gevaarlijkste was echter dat ongeveer 70 procent van het Jemenitische leger trouw was gebleven aan ex-president Saleh, waardoor de nieuwe president in de weinig benijdenswaardige positie terecht kwam dat hij eigenlijk zijn eigen leger niet kon vertrouwen.

Saleh ging vervolgens een verbond aan met militante Huthis, hierbij geholpen door die eenheden van het Jemenitische leger die aan hem loyaal waren gebleven. In september 2014 veroverden ze de hoofdstad Sanaa en begin dit jaar dwongen ze president Hadi tot aftreden.

Hadi vertrok vervolgens naar de zuidelijke havenstad Aden, dat tijdelijk tot nieuwe hoofdstad van Jemen werd uitgeroepen. In maart verschenen de Huthis echter ook in Aden en Hadi vluchtte met zijn regering naar Saudi-Arabië. Diezelfde maand begon het Saudische koninkrijk een militaire campagne in Jemen onder het motto dat men „de legitimiteit van Hadi wilde herstellen”.

Het Saudische offensief had niet het gewenste resultaat. De Huthi’s kozen voor het offensief en begonnen het zuiden van Saudi-Arabië te bestoken met raketten.

Enkele maanden geleden slaagden pro-Hadi-milities erin om, ondersteund door Saudische bombardementen, Aden te heroveren. Wat er vervolgens gebeurde, stemt echter niet tot optimisme. Na de bevrijding van Aden braken er zware gevechten met al-Qaida, die in het zuiden van Jemen steeds sterker is geworden. Ook de terreurgroep Islamitische Staat (IS) profiteert van de chaos in Jemen. Op 6 december werd de gouverneur van Aden, Jaafar Mohammed Saad, met zes lijfwachten vermoord door IS.

De wapenstilstand van vorige week werd feitelijk vanaf het eerste moment door beide partijen verbroken. Vrijdag begonnen pro-Hadi milities een nieuw offensief tegen Sanaa. Dit betekende het einde van de onderhandelingen in Zwitserland, zonder dat er ook maar iets was bereikt. De conferentie eindigde met de vage belofte dat 14 januari de onderhandelingen zullen worden hervat.