Als er één fenomeen is in de Verenigde Staten dat veel buiten­staanders niet begrijpen, dan is het wel de vuurwapencultuur. Veel Europeanen begrijpen bijvoorbeeld niets van het stevige verzet van miljoenen Amerikanen tegen de inperking van het recht op wapenbezit. Dat onbegrip in Europa wordt bepaald door onwetendheid over de aard en de ernst van het probleem.

Overigens klinkt ook in VS zelf de roep om een einde te maken aan de vuurwapencultuur steeds luider. Na de terroristische aanval in San Bernardino (Californië) vorige week nam The New York Times een hoogst uitzonderlijke stap. De toonaangevende krant plaatste een redactioneel commentaar op de voorpagina. In het commentaar werd gesteld dat „het tijd is om de vuurwapenepidemie een halt toe te roepen.” Deze oproep gaat echter volledig voorbij aan de feiten en statistieken over vuurwapens en misdaad in de Verenigde Staten.

Geesteszieken

Ook president Obama vindt het tijd om het „probleem” aan te pakken. De door hem en zijn Democratische Partij voorgestelde hervormingen zijn echter onwerkbaar en soms zelfs ongrondwettig. Bovendien worden de oorzaken van de vuurwapenmisdaad door de voorgestelde maatregelen niet aangepakt.

In de hervormingsvoorstellen wordt telkens weer het belang van een strengere regulering van legaal vuurwapenbezit benadrukt. Dat is zeker in de nasleep van San Bernardino bizar. Die moord­partij was niet het werk van gewone Amerikanen met een jachtgeweer of sportpistool, maar van aan IS gerelateerde terroristen.

Het feit dat het terroristenpaar aan wapens kon komen, wordt beschouwd als een krachtig argument voor de beperking van de wapenverkoop, zoals de Democraten die voorstaan. Dat is echter een drogreden. Californië hééft zulke strenge regels. De schietpartij in San Bernardino kon er niet door worden voorkomen. De regulering van legaal vuurwapenbezit heeft weinig zin zolang de problemen hoofdzakelijk worden veroorzaakt door criminelen, terro­risten en geesteszieken.

Bendeoorlogen

Het aantal moorden door vuurwapengebruik in de VS is nog steeds erg hoog. Toch moet de politiek twee belangrijke feiten niet vergeten.

Ten eerste, de belangrijkste oorzaken van sterfte door vuur­wapengebruik zijn bende­oorlogen en zelfmoord. Strenger antecedenten­onderzoek door legale wapenhandelaren pakt de oorzaak van het probleem niet aan.

Ten tweede, de afgelopen twintig jaar daalt het aantal moorden door vuurwapengebruik gestaag. Dit terwijl het legale vuurwapen­bezit juist toeneemt. Het stadsbestuur van Chicago werd in 2010 door het hooggerechtshof gedwongen om een verbod op vuurwapenbezit af te schaffen. Het aantal moorden door vuur­wapengebruik kelderde in 2014. De idee dat er in VS sprake is van een vuurwapencrisis klopt dan ook niet.

In de politiek en de media krijgen sensationele misdaden vaak veel aandacht. Hierdoor wordt onbewust de suggestie gewekt dat massale schietincidenten of vuurwapenmoorden een groeiend probleem zijn.

Kenmerkend voor de absurditeit van het publieke debat over vuurwapenmisdaad is de reactie van president Obama op de schietpartij in Colorado Springs op 27 november. Zonder blikken of blozen beweerde hij vanuit Parijs, een stad die veertien dagen eerder door een terroristische aanval was opgeschud, dat massale schiet­partijen buiten Amerika niet plaatsvinden.

Wapenlobby

De vuurwapencultuur in de VS heeft eeuwenoude wortels. In een landelijke maatschappij waar de overheid of de naaste buur vaak ver weg is, is zelfbescherming belangrijk. De cultuur komt ook voort uit de klassiek-liberale Anglo-Amerikaanse traditie van zelfbeschikking. De zelfbeschikking is in de VS onder meer ver­ankerd door het onwrikbaar grondwettelijk recht op vuurwapen­bezit voor burgers.

De vuurwapencultuur is pas in recente decennia aan het afkalven. Dat komt onder meer door de groeiende urbanisatie en de toenemende invloed van Europese sociaaldemocratische politieke modellen. Deze modellen pleiten voor een sterkere centrale overheid dan traditioneel in de VS het geval is.

Politici in de VS zullen zich moeten verzoenen met het feit dat een robuuste bevolkingsgroep hecht aan het recht op vuur­wapenbezit. Verzet tegen pogingen om vaak populaire sportgeweren onder de sinistere maar betekenisloze noemer ”aanvalswapens” te verbieden, heeft weinig te maken met de wapen­lobby. Het komt voornamelijk voort uit oprechte onvrede van getergde burgers en sportschutters.

Willen voorvechters van her­vormingen zich minder belachelijk maken tegenover de miljoenen wapenbezitters, dan zullen ze zich ook beter moeten informeren over vuurwapens. Dat voorkomt dat ze bijvoorbeeld semiautomatische vuurwapens nog langer verwarren met automatische machinegeweren (al sinds 1934 praktisch illegaal).

Privacy

Er is zeker ruimte voor betere regulering en overheidscontrole, maar dan wel zonder grootschalige inbeslagneming van wapens. Laten de maatregelen zich verder vooral richten op het bestrijden van bendes en de groeiende gemeenschappen van illegale immi­granten. De registratie van criminelen en psychiatrische patiënten verdient ook meer aandacht. Vanwege een overmatige bezorgdheid over de privacy gebeurt dat tot dusver erg gebrekkig.

Laten politici hun pogingen staken om enkel nieuwe beperkingen op het bezit en meedragen van legale vuurwapens te verzinnen. Dat wordt breed ervaren als het treiteren van brave burgers en buitenlui. Het resulteert bovendien in een vergroting van de kloof tussen de burgers en Washington.

De auteur is taalkundige en woont sinds 2002 in de Verenigde Staten.