Aanleiding voor de verandering is volgens de bank dat het steeds moeilijker is om aan de eisen van de toezichthouders (De Nederlandsche Bank en de Europese Centrale Bank) te voldoen. Die eisen sinds de financiële crisis van 2008 juridische en financiële eenheid.

Waarin verschilt de Rabobank van de andere grootbanken?

Dé Rabobank bestaat niet. De Rabobank is in feite een coöperatieve groep van 106 lokale banken. Die zijn op hun beurt ook coöperaties, waarvan klanten en medewerkers die dat willen lid kunnen worden. In totaal zijn er 1,9 miljoen leden. De lokale banken hebben vanouds een grote mate van autonomie. In theorie kunnen ze zich zelfs afsplitsen als ze niet meer achter het centrale beleid staan. De lokale banken hebben elk hun eigen bank­vergunning.

Terwijl ING, ABN AMRO en SNS als onderneming bestaan uit een moederbank met filialen, zijn bij de Rabobank de lokale banken de baas over het gezamenlijke hoofdkantoor in Utrecht. Op gespannen voet daarmee staat het feit dat de toezichthouders het hoofdkantoor financieel verantwoordelijk houden voor de lokale banken.

Wie heeft het straks voor het 
zeggen?

De Rabobank wordt één landelijke coöperatie met een algemene ledenraad als hoogste orgaan. De lokale banken geven in feite hun juridische en financiële zelfstandigheid op. Het hoofdkantoor zet de lijnen uit en kan gemakkelijker dan nu ingrijpen als een lokale bank slecht presteert. Toch nemen de invloed en zeggenschap van de leden toe, stelt de Rabobank. Elke lokale bank krijgt namelijk een rechtstreekse, door hem zelf geselecteerde vertegenwoordiging in de ledenraad, die de landelijke strategie bepaalt.

Er is toch al een hoofdkantoor 
in Utrecht?

Ja, maar dat staat tot nu toe formeel ten dienste van de lokale banken. Het hoofdkantoor kijkt mee, maar kan niet operationeel of financieel bijsturen.

Heeft de vernieuwde structuur voor mij als klant gevolgen, bijvoorbeeld als ik een hypotheek wil afsluiten?

Weinig. Het was door de Autoriteit Financiële Markten al jaren niet meer toegestaan dat lokale Rabobanken eigen tarieven hanteerden. Wel hadden de banken een zekere vrijheid om te bepalen of ze wel of niet een krediet of hypo­theek verstrekken. Die vrijheid behouden ze.

Voor grote spaarders is er wel een belangrijke verandering. Wie meer dan 100.000 euro aan spaargeld heeft, kon dat tot nu toe gespreid wegzetten bij de lokale banken. Per bank werd 100.000 euro gedekt onder het depositogarantiestelsel. Straks is dat binnen de Rabobank dus nog maar maximaal 100.000 euro in totaal.

Zakelijke klanten kunnen straks gemakkelijker wisselen van lokale bank. Het is daarbij niet meer nodig om een krediet bij de ‘oude’ bank af te kopen en een nieuw krediet aan te vragen bij de ‘nieuwe’ bank.

Gaan er kantoren dicht?

Dat proces loopt al jaren en zal doorgaan, vanwege bezuinigingen en de opkomst van internet­bankieren. Nog steeds heeft de Rabobank in vergelijking met andere banken veel lokale vestigingen. Begin dit jaar waren dat er nog zo’n 550, tegen ruim 900 vier jaar geleden. Het aantal geld­automaten verminderde in die periode van bijna 3000 naar 2300.

Welke gevolgen heeft de nieuwe opzet voor de medewerkers?

Zij kunnen geen lid meer zijn van de coöperatie. Op dit moment zijn 15.000 van de 35.000 medewerkers lid van een van de lokale coöperaties, en daarmee in zekere zin hun eigen werkgever. Dat strijdt met de interne regels van de nieuwe organisatie.