De meeste (pers)fotografen in de jaren 70 werkten in zwart-wit. Logisch, vindt Notenboom. „Het ontwikkelen van kleurenfoto’s was veel arbeidsintensiever. Bovendien gebruikten kranten altijd alleen maar zwarte inkt, vanwege de hoge kosten van kleurendruk.”

In de tijd dat Notenboom als jonge beroepsfotograaf aan de slag ging –dit jaar vijftig jaar terug– kwam daar echter verandering in. Voor de drie eerste Nederlandse kranten die in kleur verschenen, maakte hij van begin af aan de kleurenopnames: ”De Havenloods” in Rotterdam, ”Holland Silhouet” in Gouda en Woerden, en ”Aspekt” in Amsterdam. Notenboom: „Als op de achterpagina van die kranten een kleurenadvertentie kwam, kon de voorpagina ook gelijk in kleur verschijnen. Die stond tenslotte op hetzelfde vel papier.”

Kop van Zuid

Dat hij de voorpaginafoto’s mocht leveren, vond Notenboom een prachtige kans. „Ik schoot graag speciale beelden van de stad, vaak panorama’s. Platen waar je naar kon blijven kijken.”

Zo beklom hij in 1970 de Euromast, de nog jonge trots van de stad. De Euromast was toen juist verlengd. „In 1960 keek je vanaf de mast nog over alles heen, maar omdat er hierna allerlei hoogbouw omheen kwam en de havens verder naar zee verschoven, werd de 85 meter hoge Space Tower erbovenop gezet.” Vanaf deze Space Tower legde Notenboom de Kop van Zuid met Hotel New York op een kleurendia vast. In zijn fotoboek toont een nieuw beeld de huidige aanblik. „In 1970 was bijna heel de Wilhelminakade nog leeg, op Hotel New York na. Nu staat het hele schiereiland vol wolkenkrabbers.”

Op de voorgrond verrijst op de oude plaat het gebouw van scheepvaartbedrijf Van Ommeren aan de Westerlaan. „Met een helikopterplatform op het dak, dat is nooit gebruikt. Want dat mocht niet van het stadsbestuur.” Tegenwoordig ziet het gebouw van Vopak –Van Ommeren en Pakhoed– er heel anders uit. Notenboom: „Ze hebben het totaal herontwikkeld en er grotendeels appartementen in gebouwd. Het betonskelet bleef staan, maar het kreeg een heel nieuw jasje, en op de toren kwamen vijf verdiepingen erbij.”

Links op de nieuwe foto strekt ”de Zwaan”, zoals Rotterdammers de Erasmusbrug noemen, haar hals fier de lucht in. In 1996 verdreef ze de Euromast als Rotterdams beeldmerk van de eerste plaats. Het beweegbare deel ervan is met 89 meter de grootste en zwaarste basculebrug van West-Europa.

Levende varkens

Beelden van de Erasmusbrug bezorgen de fotograaf echter ook gevoelens van spijt. Zijn komst betekende het einde van de Zalmhaven, waar Notenboom opgroeide. Waar nu de brugoprit ligt, voeren schepen voorheen de Zalmhaven binnen. Notenboom: „De zogeheten Gedempte Zalmhaven is nu een stille bedoening geworden. Terwijl het er destijds heel levendig was. Havenarbeiders takelden bijvoorbeeld levende varkens aan boord van zeeschepen. Die aten 
op zee het afval op en kwamen vervolgens onder het slagersmes. De oudere schepen hadden 
toen nog geen diepvriezers aan boord.”

In de wijk rond de Zalmhaven, het Scheepvaartkwartier, stonden veel mooie oude gebouwen, weet de geboren Rotterdammer. „Die waren het behouden waard, maar zijn toch afgebroken. Café Peeters bijvoorbeeld, op de hoek van de Timmermanslaan-Zalmhaven. In het boek zie je de beginsituatie, verschillende sloopfases en de weinig fraaie Albert Heijn die er nu staat. Zo zijn er veel mooie dingen verdwenen.”

Tegelijkertijd bevat het boek veel nieuwe lucht- en panoramafoto’s van de –in zowel breedte als hoogte– nog altijd groeiende stad. „Bijvoorbeeld foto’s van de Tweede Maasvlakte.”

Voor zijn eigen generatie zal het boek –185 foto’s, voorzien van wetenswaardigheden in Nederlands en Engels– een feest van herkenning zijn, denkt Notenboom. „En de jongere generatie kan zien hoe de haar vertrouwde stad er vroeger uitzag.”

Boekgegevens

Rotterdam 1970 – nu, Eppo W. Notenboom;
uitg. Watermerk, Lekkerkerk, 2015; ISBN 978 90 783 8812 8; 108 blz.; € 24,95.