Commentaar: Er staat meer op het spel dan vrijheid van keuze voor thuisonderwijs
Staatssecretaris Dekker van Onderwijs wil het thuisonderwijs aan banden leggen. Dat denkt hij te bereiken door de kwaliteitseisen op te schroeven. Voortaan mogen ouders dit onderwijs alleen geven als ze minimaal een hbo-opleiding hebben en er een doortimmerd onderwijsplan is goedgekeurd door de inspectie. Zo denkt de bewindsman de groei van dit onderwijs af te kunnen remmen.
Wie de cijfers bekijkt, moet overigens wel zeggen dat Dekker zich druk maakt over een betrekkelijk kleine groep. In Nederland volgen ruim 400 kinderen thuisonderwijs. Wat is dat getal op de honderdduizenden die op gewone scholen zitten en waar hij ook, en vooral, zijn aandacht over moet laten gaan?
Dat neemt niet weg dat er voor een bewindspersoon reden kan zijn om zich druk te maken over één persoon of over enkelen. Vaak gebeurt dat als er sprake is van (dreigende) ontsporing. Maar daarvan lijkt geen sprake te zijn bij het thuisonderwijs.
De angst voor thuisonderwijs door moslimextremisten speelt op de achtergrond ook een belangrijke rol bij het nemen van maatregelen. Dat de staatssecretaris kwaliteitseisen stelt aan het thuisonderwijs is ook mede daarom alleszins redelijk. Kinderen moeten goed onderwijs krijgen. Het is de wettelijke taak van de overheid om daarop toe te zien.
De vraag is overigens of de manier waarop de bewindsman dat nu wil doen, de goede is. Wanneer de onderwijsplannen van ouders worden getoetst door reguliere onderwijsinspecties, dreigt het gevaar dat de toezichthouders het sjabloon van het reguliere onderwijs leggen op dat van het thuisonderwijs. Dan bestaat het risico dat voorbij wordt gegaan aan het eigen karakter van het thuisonderwijs. Het is zaak dat de inspectie hier de nodige terughoudendheid betracht.
Het plan van de staatssecretaris geeft de geur af van twijfel aan de kwaliteit van het thuisonderwijs. Zou dat terecht zijn? De ervaring, zowel in Nederland als in andere landen, is dat ouders (vaak ook zonder een hbo-opleiding) heel gewetensvol en kwalitatief goed onderwijs geven aan hun kinderen en dat deze jongeren later heel goed mee kunnen komen in de maatschappij.
Al met al verdienen de plannen van de bewindsman een kritische bejegening. Door de extra eisen ontmoedigt de bewindsman ouders sterk om zelf onderwijs aan hun kind te geven. Daarmee gaat de bewindsman voorbij aan de gewetensnood die sommige ouders op dit punt hebben. De eisen die de bewindsman stelt aan thuisonderwijzers zijn hoog. Ouders die hun kinderen in de basisschoolleeftijd lesgeven, moeten minimaal een hbo-opleiding hebben. Verder dienen ze aantoonbaar pedagogische en didactische bekwaamheden te bezitten. Ouders die hun kinderen voortgezet onderwijs willen geven, krijgen te maken met nog strengere eisen.
De opstelling van Dekker is een veeg teken voor de toekomst. De overheid reikt met haar tentakels steeds dieper in de samenleving, waardoor het uitgangspunt van ons onderwijssysteem, namelijk de vrijheid van onderwijs, steeds verder op de achtergrond raakt.
