Commentaar: Verspreiden van geruchten over vliegramp geducht wapen van IS
De ramp met het Russische vliegtuig, zaterdag, roept onmiddellijk herinneringen op aan het neerstorten van de MH17. Vooral de nabestaanden van de toen omgekomen reizigers, maar ook de toenmalige hulpverleners, zullen de dagen van juli vorig jaar opnieuw beleefd hebben.
Het leed van de nabestaanden in Rusland zal zeker vergelijkbaar zijn. Het medeleven met hen is even noodzakelijk als wat de Nederlanders vorig jaar ontvingen. Al blijft natuurlijk dat de pijn van mensen in eigen land je doorgaans meer raakt dan die van mensen die in een ander land wonen.
Over de oorzaak van het neerstorten van het Russische toestel tast iedereen nog in het duister. Allerlei speculaties doen de ronde. Er wordt op gewezen dat de veiligheidsinspecties en het onderhoud van vliegtuigen in Rusland minder secuur is dan in West-Europese landen. Russische experts wijzen dat weer van de hand.
Neemt niet weg dat een technisch mankement door velen als de meest waarschijnlijke oorzaak van het vliegtuigongeluk wordt genoemd. De zwarte dozen zijn inmiddels gevonden en veiliggesteld. Zij zullen daar straks duidelijkheid over moeten geven.
Intussen zijn er ook geruchten dat Islamitische Staat (IS) het toestel heeft neergehaald. Zij worden gevoed door een verklaring op een website van IS-aanhangers dat zij inderdaad een aanslag op het toestel hebben gepleegd. Daarin zeggen de opstellers dat zij hun god danken voor de dood van 220 mensen. Hoe verblind kun je zijn.
De vraag is of IS dit inderdaad heeft gedaan. Volgens westerse en Russische deskundigen heeft de terreurgroep geen materieel dat een vliegtuig op grote hoogte kan raken. Daar staat tegenover dat het erop lijkt dat het toestel al in de lucht in tweeën is gebroken. Wanneer het motorpech zou hebben gehad, ligt dat minder voor de hand.
Feit is wel dat veel westerse maatschappijen al langere tijd het luchtruim boven de Sinaï mijden omdat in dit gebied allerlei jihadistische groepen actief zijn. Zij strijden vooral tegen de Egyptische troepen in dit woestijngebied. Rusland en Egypte hebben echter gisteren verklaard dat niets op een aanslag wijst.
Dat laatste neemt overigens niet weg dat de moslimextremisten zullen proberen de vliegtuigramp te gebruiken in hun strijd. Hun geruchtenmachine en hun werkelijke aanslagen hebben hetzelfde doel: angst en onzekerheid bij hun tegenstanders zaaien en daarmee de westerse –en inmiddels ook Russische– maatschappij te destabiliseren. Alleen al het aanwakkeren van speculaties is daarvoor een probaat middel.
Voor de regeringen van democratische landen en voor Rusland is het vooral van belang om nuchter te blijven en kalmte te bewaren. Hoe moeilijk dat soms ook is. Want hoe het ook zij, alleen al het verspreiden van geruchten in een situatie als waar Rusland nu na het ongeluk verkeert, kan het bloed van verantwoordelijken doen koken.
In plaats van deernis te tonen met de nabestaanden exploiteert IS het verdriet en de verslagenheid. Of ze nu inderdaad een aanslag heeft gepleegd of niet. Dat maakt in dit geval niet uit.