De Israëlische premier Netanyahu herhaalde deze week zijn stelling uit 2012 dat Hitler het plan om de Joden uit te roeien niet zelf bedacht, maar de grootmoefti van Jeruzalem. Deze geestelijk leider van de Palestijnen zat tijdens de oorlog bepaald niet te wachten op een toestroom van Joodse kolonisten uit Europa. In zijn contacten met de Duitse Führer zou hij er Hitler op hebben gewezen dat de uitroeiing van het Joodse volk zowel Duitsland als Palestina zou helpen.

Laat vooraf helder zijn: de grootmoefti was een hater van de Joden. Daarover geen misverstand. Niet voor niets was de nazi-jager Wiesenthal teleurgesteld dat de geestelijk leider uit Palestina niet door het oorlogstribunaal in Neurenberg werd berecht. De man had bloed aan zijn handen. En hij heeft zeker met Hitler gesproken over de oplossing van het Jodenvraagstuk. Dat staat vast.

Het gaat echter te ver om de schuld van Hitler (deels) af te schuiven op de grootmoefti. Bonds­kanselier Merkel zei terecht dat de Duitsers goed beseffen wie verantwoordelijk is voor het uitroeien van de Joden. „Wij weten dat Duitsland verantwoordelijk is voor deze misdaad tegen de mensheid.”

Dat Hitler ook zonder de adviezen van de grootmoefti de Joden wilde uitroeien, was midden 1941 al bekend. In Polen waren de Duitsers daar al in het najaar van 1941 –dus voor het bezoek van de grootmoefti aan Hitler– mee bezig. Ook werd er al enige tijd door Duitse autoriteiten achter de schermen gewerkt aan een systematisch plan voor de vernietiging van de Joden. De invloed van de grootmoefti op Hitler is hooguit stimulerend maar zeker niet initiërend geweest.

Het gevaar van Netanyahu’s opmerking is dat de Duitse schuld wordt geminimaliseerd. Zeker op dit moment, nu vreemdelingenhaat opnieuw een reëel risico is, kan de uitspraak van de premier worden aangegrepen om eigen standpunten te recht­vaardigen. Neonazi’s kunnen zeggen: „Onze visie behoeft geen tragische consequenties te hebben. Kijk maar wat de Jood Netanyahu zelf zegt. Niet de Duitsers bedachten de vernietiging van de Joden, dat deden de Palestijnen.”

Maar ook vanuit een andere invalshoek is de gedachte van Netanyahu misplaatst te noemen. Dat hij erop wijst dat veel Palestijnen al generaties lang een intense haat jegens Joden hebben, is goed te begrijpen. Daarbij heeft hij het gelijk van de geschiedenis aan zijn kant. Dat veel Arabieren uit zijn op de vernietiging van de staat Israël, is ook waar. Maar dat hij hen de initiatiefnemers van de Holocaust noemt, verzwakt zijn stellingname. Wie zo met historische feiten omgaat, wordt op den duur niet meer serieus genomen.