„Niets en niemand ontziende terroristen” hebben geprobeerd om de Spaanse samenleving te ontwrichten, aldus Bot, door „onschuldige, nietsvermoedende forensen op lafhartige wijze te attaqueren. Maar dat lukt niet en zal nooit lukken.” De bewindsman zei verder dat de westerse wereld na de aanslagen van 11 september 2001 in „een soort Derde Wereldoorlog” verwikkeld is geraakt met het internationaal terrorisme. Ondanks dat de Spaanse overheid uitgaat van de Baskische afscheidingsbeweging ETA als dader van de aanslag, stelde Bot dat er „wellicht” sprake is van samenwerking met het terroristennetwerk al-Qaida. Hij heeft zijn Spaanse collega Palacio en de slachtoffers en de nabestaanden zijn medeleven betuigd.

Premier Balkenende, donderdag op bezoek in Berlijn, heeft in een telefoongesprek met zijn Spaanse collega Aznar eveneens zijn medeleven betuigd en zijn afschuw over de terreurdaad geuit. Dat deed ook koningin Beatrix. Zij nam contact op met de Spaanse koning Juan Carlos.

Tweede-Kamervoorzitter Weisglas stuurde een rouwtelegram naar het Spaanse parlement. „Wij veroordelen deze misdadige actie, wie er ook achter zit en wat de motieven ook waren”, aldus Weisglas. De fracties in de Tweede Kamer zijn geschokt door de aanslagen van donderdag. Tijdens een kamerdebat over internationaal terrorisme dat diezelfde middag werd gehouden, spraken zij hun afschuw uit.

De AIVD begon na het nieuws uit Madrid informatie in te winnen. Of er mogelijk maatregelen ophanden zijn was een vraag die de dienst onbeantwoord liet. Minister Donner van Justitie zei donderdag dat Nederland al lang bezig is met beveiliging. Maar hij kan niet zeggen dat hier nooit een aanslag zal gebeuren want hij wil geen valse zekerheid geven.

Nederland heeft Spanje hulp aangeboden, maar die is op dit moment volgens de Spaanse autoriteiten niet nodig, liet een woordvoerder van de Rijksvoorlichtingsdienst weten.

De Spaanse ambassade in Den Haag heeft donderdag vooral in de eerste uren na de bomexplosies veel telefoontjes moeten beantwoorden. De bellers waren volgens een woordvoerder vooral Spanjaarden die in Nederland wonen, onder wie een aantal Spaanse studenten. Zij maken zich vooral zorgen om familie en bekenden in Madrid. Bij het Spaanse consulaat in Amsterdam ligt vanaf vrijdag een condoleanceregister klaar.

Nederlandse slachtoffers zijn er niet gevallen, volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook bij de taleninstituten Tricolor en Don Quijote, die veel met Nederlandse studenten werken, is niets bekend van studenten die gewond geraakt of vermist zijn.