Schrijver Sander van Leeuwen (1986) trekt de lezer het leven in van de 24-jarige, net afgestudeerde psycholoog Thomas. De wereld lijkt voor hem open te liggen, maar als ”de markt” niet op hem lijkt te zitten wachten, zakt hij in. Hij ziet zichzelf als een ”wit” iemand: kleurloos, passief, zonder kansen. Hij ligt lang op bed, komt ’s middags niet verder dan het doen van een boodschapje, laat staan dat het opruimen van zijn huis ertoe doet. Om zichzelf gerust te stellen werkt hij enkele uren in de avond/nacht als schoonmaker op basisscholen.

Zijn vriendin Eva studeert rechten, is actief en geniet in haar netwerk van vrienden. Ze lijken steeds meer in verschillende werelden te leven, het onderlinge begrip verdwijnt. Thomas’ broer heeft een goede baan en roept hem vanaf een andere planeet toe zijn leven weer op te pakken. Thomas kijkt ernaar en ziet geen mogelijkheden, zakt diep weg in lethargie.

Brief uit Schotland

Alleen losstaande feitjes lijken lichtpuntjes. Thomas’ collega-schoonmaker grossiert erin en de twee vermaken elkaar met weetjes en feitjes over zangers, muziek en uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek.

Totaal onverwacht ontvangt Thomas op een dag een brief uit Schotland van een onbekende vrouw met de naam Anna. Ze is geboren op zijn Nederlandse huisadres en met haar ouders verhuisd naar Schotland. Ze ventileert haar diepe ongeluksgevoelens in de brieven. Het leven wordt voor haar steeds minder leefbaar. Ze maakt bij Thomas herinneringen los aan Frank, zijn jeugdvriend die suïcide pleegde. Een ervaring die diepe sporen bij hem getrokken heeft.

Hoewel hij zijn best doet om Anna te vergeten, laten de brieven hem niet los en schrijft hij haar terug. Er ontstaat een briefwisseling. Op een dag besluit hij Anna’s leven te redden en reist naar Schotland. De inzichten die hij daar opdoet, zorgen ervoor dat zijn leven een keer neemt.

Verdrietig

Schrijver Sander van Leeuwen is psycholoog, en dat is merkbaar in zijn debuut. Op een indringende manier laat hij je meeleven met Thomas en zie je alles vanuit deze hoofdpersoon. In een interview noemt de schrijver de manisch depressieve auteur Maarten Biesheuvel een van zijn literaire helden. Deze auteurs hebben de overeenkomst dat ze verdrietige verhalen schrijven. Volgens Van Leeuwen mag een verhaal pijn doen. Hij houdt er zelfs van.

Verdrietig is het verhaal, maar ook realistisch. Veel twintigers stellen vragen die te maken hebben met de maakbaarheid van het leven en vragen zich af wat succesvol zijn in het leven nu eigenlijk inhoudt. De iets oudere generatie ziet duizenden mogelijkheden, is actief, heeft een houding van werkzaam zijn en nooit opgeven, en het lijkt wel alsof in deze tijd van de onbeperkte mogelijkheden de jongere generatie daardoor lamgeslagen wordt. Alles is mogelijk, maar als die mogelijkheden ineens niet zo onbeperkt blijken te zijn, kan iemand zichzelf als mislukt zien, zijn bijdrage als nietszeggend ervaren.

Rafelranden

Tegelijk met dit boek las ik ”Het meisje in de trein” van Paula Hawkins, dat zich al weken in de bestsellertoptien bevindt. Ik zie daarin hetzelfde beeld. Geslaagde opleiding, geld, huwelijk, liefde, maar geen kind, zelfs niet na ivf. Dan slaat genadeloos de mislukking toe in de vorm van eindeloze drankzucht en stort alles in het leven als een kaartenhuis in elkaar.

In beide boeken wordt de lezer geconfronteerd met de rafelranden van het leven. Opvallend genoeg kennen beide boeken een eind waarin de horizon oplicht. Ook Thomas leeft op en herpakt zich.

Van Leeuwen is christen én authentiek schrijver. Een mooie combinatie, die toch mogelijk blijkt te zijn ondanks de herhaalde discussie hierover. Expliciete christelijke elementen ontbreken in het boek, een bewuste keus van de schrijver. Wat mij betreft geeft het boek zo veel te denken dat dit niet storend is. Zijn woordkeus en heldere structuur ervaar ik als een verademing.

Wie stelt zich de vraag niet eens naar zijn eigen positie in het leven? Wie denkt niet eens aan het feit of hij of zij wel iets zichtbaars gedaan heeft in het leven? Een steen gegooid heeft in de vijver die rimpelingen veroorzaakt heeft? De schrijver is in staat de lezer te boeien, een goed boek neer te zetten en daarbij een gedachtestroom op gang te brengen naar wat geluk betekent in het leven. In hoeverre dit maakbaar is. En hoe anderen tegen het leven aankijken. Ik denk erover mee en kijk intussen uit naar een nieuw boek van deze auteur.

Boekgegevens

Liever geen applaus voor ik leef, 
Sander van Leeuwen; uitg. Meulenhoff, 
Amsterdam, 2015; ISBN 978 90 2909 042 1; 
254 blz.; € 18,99.