Donderdag debatteerde de Tweede Kamer over het vluchtelingenprobleem. Dit Kamerdebat legde wederom een pijnpunt bloot: het goed georganiseerde Europa weet zich al maanden geen raad met de gigantische vluchtelingenstroom. Veel oplossingen blijken onvoldoende effect te hebben. Laat staan dat er echt oog is voor de gevolgen op lange termijn van deze crisis. In dit artikel dragen we een aantal bouwstenen aan om tot structurele oplossingen te komen.

1. Vluchtelingen redden

In de afgelopen anderhalf jaar zijn er meer dan 5000 vluchtelingen verdronken in de Middellandse Zee. Een drama dat ons voorstellingsvermogen te boven gaat. Prioriteit is dan ook om nieuwe sterfgevallen te voorkomen.

Reddingsoperatie Triton in de Middellandse Zee is de afgelopen maanden stevig uitgebreid. Amnesty International becijferde dat daardoor de overlijdenskans bij het oversteken van de Middellandse Zee is gedaald van 1 op 16 naar 1 op 427. Kortom: de inzet van militair materieel werkt. Tegelijk groeit de vluchtelingenstroom nog steeds en staat de capaciteit van Triton onder druk.

Daarom pleiten wij voor een verdere uitbreiding van operatie Triton in Europees verband. Nederland heeft tot op heden een marginale bijdrage geleverd. Het is tijd om meer Nederlands materieel en Nederlandse marechaussees en mariniers in te zetten bij deze reddingsoperatie.

2. Vluchtelingen opvangen in de regio

Hoewel er verschillende redenen zijn dat vluchtelingen naar Europa vluchten, is een belangrijke oorzaak dat de opvang dichtbij overvol raakt en nogal eens onveilig is. Hier moet snel extra hulp worden geboden. Een aanzienlijk deel van de vluchtelingen zal anders de gevaarlijke tocht naar Europa wagen. Toekomstige terugkeer wordt voor hen moeilijk terwijl heropbouw van het thuisland voor iedereen wenselijker is.

In een land als Egypte of het zuiden van Irak is voldoende ruimte en veiligheid om vluchtelingen op te vangen. Wij pleiten voor het opzetten van grote, veilige en goed leefbare vluchtelingenkampen in die regio’s. Deze kampen moeten voorzien in huisvesting, voedsel en medische zorg, maar ook in werkgelegenheid voor bewoners. Door hen (basaal) werk te laten doen, krijgen vluchtelingen de kans een bescheiden inkomen op te bouwen. Europese landen willen voorkomen dat vluchtelingen de oversteek maken. Om een geloofwaardig alternatief te bieden moeten zij deze initiatieven ruimhartig steunen, zowel financieel als in het stimuleren van de werkgelegenheid.

Een aantal landen in het Midden-Oosten weigert tot op heden vluchtelingen op te nemen – met het grote en steenrijke Saudi-Arabië als meest schrijnend voorbeeld. Op deze landen moet hevige internationale druk worden uitgeoefend zodat zij opvang in de regio gaan faciliteren. Economische sancties moeten daarbij niet uitgesloten worden.

Ook creatieve oplossingen moeten worden aangemoedigd. Eerder deze maand bood een Egyptische miljardair aan een Grieks of Italiaans eiland te kopen en daar een vluchtelingenkamp op te zetten. Internationaal werd hier lacherig op gereageerd. Er zitten inderdaad genoeg haken en ogen aan. Toch is dit aanbod het onderzoeken waard. Op deze manier kan voor tienduizenden mensen opvang, werkgelegenheid, zorg en onderwijs worden gerealiseerd.

3. Opvang in Europa

Er zullen vluchtelingen naar Europa blijven komen. Voor een aantal moet altijd plaats blijven. Zeker voor mensen die vluchten omdat hun leven bedreigd wordt vanwege bijvoorbeeld hun geloof.

Voor vluchtelingen die vluchten vanwege oorlogssituaties in bijvoorbeeld Syrië moet een aparte Europese juridische status worden gerealiseerd. De EU dient indien mogelijk veilig vervoer te bieden aan degenen die zij besluit op te nemen. Deze vluchtelingen krijgen de garantie hier te mogen blijven, totdat de oorlog voorbij is. Hun opvang en geboden faciliteiten staan vanaf het begin in het teken van terugkeer. Zodra de situatie permanent veilig lijkt, keren zij terug naar het thuisland om mee te helpen aan de wederopbouw van hun land. Dit creëert duidelijkheid voor alle betrokken partijen en komt tegemoet aan de gevraagde opvang door vluchtelingen.

4. Veilige zones om te vluchten

Tot slot moeten Syrische burgers de kans krijgen om zich in veiligheid te brengen. Een methode die gelukkig steeds meer politieke steun krijgt, is het creëren van ‘veilige havens’ in Syrië zelf. Door de strijdende partijen uit elkaar te drijven, ontstaan er veilige stroken land waar mensen langs kunnen vluchten. Naar onze mening moet dit idee serieus overwogen worden. Hoewel wij absoluut voorstanders zijn van de soevereiniteit van staten, heeft de wereld in uitzonderlijke gevallen de verantwoordelijkheid om te interveniëren. Hun strijdkrachten –waaronder die van Nederland– dienen in het Midden-Oosten voor burgers veiligheid te creëren. Veilige zones zijn daartoe een goed middel.

Roeping

In dit artikel viel de term bouwstenen al. Zo zien wij onze oplossingen. Het is een illusie om te denken dat we de afschuwelijke beelden en verhalen van vluchtelingen volledig kunnen voorkomen. Ook moeten we er rekening mee houden dat een fenomeen als Islamitische Staat mogelijk niet meer zal verdwijnen.

Tegelijk zijn er ook lichtpuntjes. Zo signaleren vluchtelingenwerkers dat moslims vaker openstaan voor het christendom. Ook groeit de politieke bereidwilligheid om ongerechtigheid te bestrijden. We mogen vertrouwen en hopen op Gods ontferming over deze wereld. Het is een christelijke roeping om deze ontferming in de gebroken wereld te tonen. Vanuit dat perspectief moet Nederland –en breder: de internationale gemeenschap– blijven zoeken naar oplossingen. Niet omdat alles in onze hand ligt. Wel omdat het onze taak is.

De auteurs zijn respectievelijk voorzitter en bestuurslid politiek van SGP-jongeren.