De bewindspersoon die dat tot zijn grote tevredenheid mag constateren, is staatssecretaris Dijkhoff; een intellectuele jurist met een doctorstitel die in de VVD wordt gezien als een rijzende ster. Hij formuleerde de Nederlandse ambities ten aanzien van het vluchtelingenbeleid voor de korte en voor de lange termijn en haalde daarmee de angel uit de kwestie. De korte termijn is voor de PvdA, de lange voor de VVD.

Op de korte termijn wil Dijkhoff een oplossing voor de tienduizenden vluchtelingen die al in Europa zijn. Zijn boodschap: Nederland gaat akkoord met een herverdeling om te voorkomen dat EU-landen aan de Europese buitengrens worden ontwricht. Voor de lange termijn richt de bewindsman zich op de horden vluchtelingen die nog naar Europa zullen komen. De aanpak: die komen er als het aan Nederland ligt op termijn niet meer in, want Nederland en Europa gaan nu eindelijk werk maken van een acceptabele opvang in de regio.

De creativiteit die de politieke acrobaat Dijkhoff dezer dagen tentoonspreidde, is groot. Toch behoren politici meer te doen dan het afwenden van coalitiecrises. Zij dienen ook de moed te hebben om te markeren dat het vluchtelingenprobleem zijn eigen dynamiek heeft en dat het kleine Nederland mondiale ontwikkelingen maar beperkt kan beïnvloeden.

Bij het herverdelen van vluchtelingen binnen Europa lijkt soevereiniteitsverlies voor individuele EU-staten onontkoombaar. Doorslaggevend is een gekwalificeerde meerderheid in de Raad van Ministers, waarbij niet de VVD en de PvdA uit Nederland, maar de grote Europese landen de toon zetten. In de toekomst is het waarschijnlijk de Europese Commissie die eindverantwoordelijk is.

Dat het aantal vluchtelingen dat Nederland binnenkomt door een verplichte herverdeling kan verdrievoudigen is zeker niet ondenkbaar, zoals CDA-leider Buma donderdag voorrekende. Over die mogelijkheid rept Dijkhoff in zijn brief met geen woord.

Of landen als Turkije, Libanon of Jordanië binnen afzienbare tijd nog meer vluchtelingen zullen herbergen in met EU-steun door de UNHCR ontwikkelde veilige havens, staat te bezien. Niet uitgesloten is echter dat de weg daarnaartoe een iets moeizamere zal zijn dan de staatssecretaris het doet voorkomen in zijn brief.

Het is waar: van cynisme wordt niemand beter, maar enige scepsis bij het door de staatssecretaris uitgetekende VVD/PvdA-compromis is wel op haar plaats. Voor zijn vermogen om de kloof tussen beide partijen te overbruggen, verdient hij een tien met een griffel. Dat hij naliet alle onzekerheden waarmee het vluchtelingenprobleem gepaard gaat onomwonden te benoemen, lijkt evenwel te getuigen van een gebrek aan politieke moed.