Tijdens een ouderavond bezoekt Ronald van Assen de middelbare school van een van zijn kinderen. Als hij in de aula zit, voelt hij zich even geen ouder meer, maar leerling. „Ik bekeek ineens alles weer door de ogen van iemand van een jaar of veertien. Ik werd bang dat ze, terwijl ik daar zat, mijn jas aan het verstoppen waren of dat de andere leerlingen naar me toe zouden komen en mijn thee zouden omgooien.”

Het is een situatie die Van Assen beschrijft in ”40 dagen 40 angsten”. De auteur, die als kind op school werd gepest, kampt als veertiger met verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen, waaronder de afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. In zijn boekje gaat hij specifiek in op de angsten die deze meebrengen.

Hij beschrijft veertig ervaringen, bijvoorbeeld tijdens het boodschappen doen. „Ik voelde me heel erg bekeken en bang worden. (…) Ik was bang dat ze bijvoorbeeld expres met hun karretje tegen me aan zouden rijden. Ik heb zo snel mogelijk de rest van de boodschappen gedaan en geprobeerd niet naar de andere mensen te kijken.”

Van Assen volgt een schematherapie. Die leert hem nadenken over gedachten die gebeurtenissen bij hem oproepen en angst veroorzaken. In zijn impressies geeft hij aan welk schema –bijvoorbeeld ”verlating”, ”wantrouwen”, ”sociaal isolement”– een rol speelt bij zijn angst. En hoe hij daar positieve gedachten tegenover probeert te stellen.

Het boek geeft een beknopte uitleg van de therapie en bevat verder vooral de beschrijving van situaties waarin Van Assen gaandeweg met zijn angsten leert om te gaan. Na zeven maanden concludeert hij dat hij er steeds meer greep op krijgt. „Ik ben er nog lang niet, maar ik ben onderweg.”

Stappenplan

Hoe angst beheersbaar kan worden, is ook het thema van ”Omgaan met angst”, van A. Brouwer-Otterspeer. Haar boek biedt een mix van algemene informatie over angst en angststoornissen, beschrijvingen van concrete situaties en handvatten om ermee om te gaan. In sommige gevallen kan iemand zijn angst, bijvoorbeeld door enkele vrij eenvoudige oefeningen, zelf overwinnen. Als dat niet lukt, is therapie nodig.

Brouwer laat zien dat angst veel gezichten heeft en dat mensen hun probleem voor de buitenwereld lange tijd (grotendeels) verborgen kunnen houden. Zoals Lennie –echtgenote, moeder en maatschappelijk werkster– die onder meer bang is dat ze haar man zal verliezen door een ongeluk.

Aan de hand van een stappenplan leert Lennie haar angst te overwinnen. Ze zorgt voor meer ontspanning en als angst de kop opsteekt, vraagt ze zich heel bewust af of die wel reëel is. Ook gaat ze haar negatieve gedachten inruilen voor „gedachten die meer bij de werkelijkheid passen.”

Tegenover mensen die kampen met faalangst en een gebrek aan zelfvertrouwen benadrukt Brouwer onder meer dat ze oog moeten krijgen voor de gaven die God hun gegeven heeft. Ze roept hen ertoe op om de positieve eigenschappen die ze gekregen hebben, bewust te gebruiken.

Psychologische en pastorale adviezen lijken soms wat door elkaar te lopen, bijvoorbeeld als het gaat over angst voor het sterven en het oordeel. Meer dan eens komt de betekenis van het gebed aan de orde. Zo adviseert Brouwer mensen die bang zijn voor gevaren niet alleen na te gaan hoe reëel die zijn. „We moeten voor alles bewaard worden en daar mogen we Degene Die ons bewaren kán om vragen. Zoek het meer in gebed. Dat is heilzamer dan je te verliezen in angst.”

Boekgegevens

40 dagen 40 angsten. Een ervaringsverhaal, Ronald van Assen; 
uitg. Tobi Vroegh, Amsterdam, 2014; ISBN 978 90 78761 426; 77 blz.; € 10,-;
Omgaan met angst. Hoe angst beheersbaar kan worden, A. Brouwer-Otterspeer; 
uitg. De Banier, Apeldoorn, 2015; ISBN 978 94 6278 199 3; 120 blz.; € 9,95.