Alle links en rechts opduikende schaduwboekhoudingen zijn van vóór 1998. Ze zijn steeds bedoeld om te noteren wat bedrijven onderling hebben te verrekenen. Dat begint al in de zogenoemde voortrein. Dat is een illegale bijeenkomst waarin aannemers onderling uitmaken wie een bepaald project gaat bouwen en hoeveel dat gaat kosten.

Met die afspraken stappen ze de daaropvolgende legale voorvergadering in, die door de aannemersvereniging is georganiseerd. In die bijeenkomst worden de zogenoemde rekenvergoedingen uitgerekend, waar iedere gegadigde recht op heeft. Dat is de berekening van de kosten die een aannemer maakt om te weten waar hij aan begint.

Daarna pas volgt de vergadering met de opdrachtgever, waar de aanbesteding plaatsvindt. In de schaduwboekhouding staat de verdeling van het verschil tussen de uiteindelijke aanneemsom en de prijsafspraak uit de voortrein genoteerd.

De voortrein was verboden -in 1987 werd het meerijden een economisch delict-, maar de Economische Controle Dienst maakte er allesbehalve jacht op. De markt bleef zo overzichtelijk. De aannemers bepaalden wie wat ging bouwen en wat de collega-bedrijven daarvoor zouden ontvangen. Dat is de reden dat de prijs steevast hoger uitkwam.

De parlementaire enquêtecommissie uit de Tweede Kamer wees op een andere manier van verboden vooroverleg. Die gaat als volgt. De aanbesteder nodigt voor een project pakweg vijf aannemers uit en vertelt ze stuk voor stuk welke prijs hij in zijn hoofd heeft. Voorafgaand aan de daadwerkelijke aanbesteding neemt de aannemer die het project graag wil hebben, contact op met de vier concurrenten. Die doen dan onderling een bod, waarbij de laagste aanbieding wint. Vervolgens besluiten ze dat ene bod met een x-bedrag te verhogen en dat in te dienen bij de opdrachtgever. De uiteindelijk laagste bieder krijgt de opdracht en deelt het x-bedrag door vijf. De verdeling van die deelbedragen komt in de schaduwboekhouding te staan.