De prijsverlaging aan de pomp verloopt geleidelijk en duurt nog geruime tijd, verwacht Paul van Selms, die namens United Consumers de gemiddelde benzineprijzen dagelijks in de gaten houdt. „Prijsverlagingen worden nu eenmaal vertraagd doorgevoerd en prijsverhogingen juist versneld”, constateert Van Selms droogjes op basis van jarenlange ervaring. „In de keten proberen alle tussenschakels elk risico uit te sluiten.”

Het kan volgens hem zomaar twee maanden duren voordat de lage olieprijs –inmiddels circa 42 dollar voor een vat Brentolie van 159 liter– bij de benzinepomp tot uiting komt. Als dat al gebeurt.

Want het zijn roerige tijden in de wereldoliehandel, die vanuit onder meer Rotterdam, Singapore en Houston wordt aangestuurd. De prijs per vat ging maandag ruim 6 procent onderuit. Sinds begin 2009 was het zwarte goud niet meer zó voordelig. Dinsdag steeg de prijs overigens weer iets.

De daling maandag was een regelrecht gevolg van de China­paniek, zegt Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN AMRO. „De prijsdaling wordt gedreven door marktsentimenten na de lagere koersen op de aandelenmarkten”, luidt zijn analyse.

De gemiddelde automobilist moet volgens hem maar niet rekenen op al te lage benzineprijzen, zoals gesteld door United Consumers. „Die 42 dollar per vat is een overreactie”, meent Van Cleef. „Ik verwacht een prijsgemiddelde van 55 tot 60 dollar. Dat is nog steeds laag. Vorig jaar juni betaalden we met 110 dollar het dubbele bedrag.”

Elke prijsdaling van 10 dollar per vat olie geeft de Nederlandse economie volgens hem een impuls van 0,3 procentpunt. Hij noemt dat „de goede soort deflatie.” Consumenten houden meer geld over voor andere zaken. En de Nederlandse export profiteert doordat onze goederen goedkoper worden. Er is ook een minpuntje: de aardgasprijs is gekoppeld aan de olieprijs en dat maakt onze –toch al teruggeschroefde– aardgasproductie minder profijtelijk.

Van Cleef voert tal van oorzaken aan voor de voorlopig lage olieprijs. Zo worden er dagelijks 2,5 miljoen vaten olie méér opgepompt dan de wereldmarkt vraagt. Goed voor de Rotterdamse haven met zijn olieopslag, slecht voor de prijs. De OPEC-landen houden volgens hem hun productie (circa 30 miljoen vaten per dag) op niveau om zo de dure productie van schalieolie in de Verenigde Staten in de wielen te rijden. Tevergeefs. De VS produceren rustig door.

En dan zijn er nog Rusland, Venezuela en Nigeria, die elke oliedollar kunnen gebruiken om hun economie overeind te houden. Ook Iran meldt zich na de nucleaire deal met de Verenigde Staten weer op de wereldmarkt. Het land wil dagelijks 1 miljoen vaten toevoegen aan de olieplas.

„De vraag naar olie op de wereldmarkt groeit dankzij de aantrekkende economie nog wel een beetje, maar lang niet zo hard als de olieproductie”, verduidelijkt Van Cleef.

Aan de pomp is er van die overproductie nauwelijks iets te merken, erkent Paul van Selms. De halvering van de olieprijs leidt niet tot een soortgelijke vertaling in de benzineprijs. „Altijd moeilijk uit te leggen aan het grote publiek”, zegt de directeur van United Consumers. Twee derde van de prijs per liter wordt namelijk bepaald door accijns en btw. Dat is al ruim 1 euro per liter. Blijft over circa 60 eurocent per liter, waaraan de hele productie-, vervoers- en raffinageketen tot aan de pomphouder wat moet verdienen. Van Selms verwacht niet dat een liter benzine ooit nog eens in de buurt komt van de 1,049 euro, het tarief dat op 13 december 2001 moest worden betaald. „Maar als de olieprijs daalt naar 20 tot 30 dollar per vat, kan de benzineprijs zeker onder de 1,50 euro duiken.”