”Van hervormers en martelaars”, deel 4 in de serie Vertellingen bij de Kerkgeschiedenis
Auteur: A. Vogelaar-van Amersfoort
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2003
ISBN 9033117487
Pagina’s: 107 blz., € 11,50. Een van de mooiste momenten uit de kerkhistorie. Een van de belangrijkste ook. Rake woorden uit de mond van een verontwaardigde Guillaume Farel: „Wat! U wilt de Heere niet gehoorzamen? U wilt liever studeren? Dan houdt u meer van uzelf en van uw eigen eer dan van de Kerk van Christus. Dan zal de Heere de studie niet zegenen.” En? Calvijns studieboeken gaan de kast in.

Nog dezelfde week begint Calvijn in de Sint-Petruskerk van Genève te preken over de brieven van Paulus. Gelukkig is ook dit betekenisvolle fragment opgenomen in het vierde deel van de serie ”Vertellingen bij de Kerkgeschiedenis” van uitgeverij Den Hertog. Dit gemakkelijk toegankelijke boekje, over Luther en Calvijn, brengt kerkgeschiedenis tot leven. Prachtige tekeningen van Rino Visser werken méér dan ondersteunend.

We volgen Luther op zijn levenspad. Zijn geboorte in 1483 in Eisleben, zijn jeugd in Eisenach, zijn rechtenstudie in Erfurt. Onderweg te paard, ergens tussen Erfurt en Mansfeld, komt hij in noodweer terecht en tussen twee bliksemschichten roept hij angstig uit: „O help, heilige Anna, ik zal monnik worden.”

In 1505 meldt hij zich bij het augustijner klooster. Anderhalf jaar later wordt hij er priester. In een klooster in Wittenberg spreekt hij veel met Johann von Staupitz over zijn zonden. En over de vergeving, die hij mist. En dan… „De rechtvaardige zal uit het geloof leven…”

Nu wordt alles anders. Gods Geest verlicht zijn hart. Luther maakt een machtige ontwikkeling door. De aflaatbrieven van Tetzel worden waardeloos en op 31 oktober 1517 slaat hij zijn 95 stellingen aan de kerkdeur. Herroepen? Onmogelijk! Zijn leven loopt gevaar. Frederik de Wijze laat hem daarom in veiligheid brengen op de Wartburg. Daar vertaalt hij het Nieuwe Testament in het Duits. De Hervorming zet door.

Ook Melanchthon en Farel verdedigen de Reformatie, met alle gevolgen van dien. Farel wijkt uit naar Zwitserland en wordt ook daar met de dood bedreigd. In Genève ontmoet hij Johannes Calvijn, die net de Institutie op zijn naam heeft en onderweg is naar Basel om daar te rusten en te studeren. Farel vraagt hem in Genève te blijven om de kerk te dienen. Maar Calvijn weigert! Heel lang en pertinent. Urenlang. Totdat Farel hem… Nee, totdat de Geest hem gewillig maakt. Direct en onvoorwaardelijk.

Op 25 april 1538 wordt Calvijn door de stadsraad uit Genève verbannen. Drie jaar later keert hij er terug en wéér verzet hij veel werk voor Gods Kerk. Hij schrijft boek na boek en richt in 1559 de Geneefse Academie op, waarvan zijn vriend Beza rector wordt. Op 27 mei 1564 mag hij het loon van een getrouwe dienstknecht ontvangen.

Het boek besluit met de geschiedenis van Jan de Bakker: de eerste martelaar van de Hervorming in Nederland. En van Angelus Merula, de pastoor van Heenvliet, die stierf van uitputting voordat hij verbrand werd. Ontroerende en vooral ook leerzame geschiedenissen waaruit blijkt dat het alleen Gods werk is om een Kerk te planten. En ook om Zijn knechten thuis te halen.

Kadertekst

De tekst is vlot leesbaar, levendig en gemakkelijk toegankelijk. Sommige verhalen staan op zichzelf, andere vormen een korte vervolgserie. Per hoofdstuk is een kadertekst ingevoegd die een korte historische toelichting geeft. Handig om de achtergrond van een verhaal te verduidelijken.

Aantrekkelijk zijn ook de tekeningen van Rino Visser, die bij elk hoofdstuk zijn afgedrukt: smaakvol en sfeervol, zoals trouwens de hele uitvoering. Dit boek is bedoeld voor jongeren, maar ook ouderen zullen het graag lezen.