Van het kerkje dat hier later verrees, is niets meer over. De muren zijn echter tot een halve meter hoogte herbouwd, zodat je een goed beeld krijgt van hoe het geweest moet zijn. Kinderen rennen tussen de stenen randen door. Hun oma rust uit op het muurtje dat ooit de ingang was van het godshuis dat in 1825 door brand werd verwoest.

Iets verderop zie je, naar rechts kijkend langs de waterlijn van het Veluwemeer, de stompe toren van de Grote of Sint-Nicolaaskerk van Elburg. Majestueus. Onverstoorbaar, lijkt het. Maar ook dit bouwwerk ontsnapte niet aan de vlammen. In 1693 verloor het zijn torenspits na blikseminslag. De spits werd nooit meer opgebouwd.

In de door dagjes­mensen overspoelde vestingstad met zijn rechthoekige stratenpatroon, leidt de weg vrijwel vanzelf naar de kerk aan de rand van de vestingwal. In de kerk klinkt orgelmuziek uit boxen: ”Blijf bij mij Heer”. Zo’n tien toeristen kijken rond in het monumentale bedehuis, waar de hervormde gemeente tweemaal per zondag samenkomt. De gemeente bestaat uit twee wijken, een confessionele en een Gereformeerde Bondswijk.

Kerkstrijd

Een paar straten verderop komen de christelijke gereformeerden samen in hun onlangs gerestaureerde kerkgebouw. Ds. J. de Bruin, predikant van de gemeente, wijst op de gevel. ”Vrede door het bloed des kruises”, staat er. „Mooi, hè? Al sinds de Afscheiding in 1834 komt er in Elburg een gemeente samen. Te midden van alle kerkstrijd die er was, hebben zij dit bij de ingebruik­neming van de kerk in 1863 toch op de gevel geschreven. Een boodschap voor de stad.”

Elburg is nog altijd een over­wegend christelijke gemeente aan de rand van de biblebelt, vertelt de predikant. „De lokale christelijke partij Elburger Belang heeft met SGP, ChristenUnie en CDA een meerderheid.”

De verhoudingen tussen de kerkelijke gemeenten in de stad zijn goed, aldus ds. De Bruin. „Maar we doen geen dingen samen. Hiertegenover belegt de hervormde evangelisatie Kerkbelang iedere vrijdag een dienst. Daar ging mijn voorganger ds. M. A. Kempeneers ook wel voor. Verder beleggen we met de hersteld hervormde gemeenten in Oosterwolde en Oldebroek ieder jaar een Hervormingsavond, roulerend over de kerkgebouwen.”

Onveranderlijk

Als westerling –geboren in Sliedrecht– voelt ds. De Bruin zich goed thuis op de Veluwe. „De Veluwenaar is onveranderlijk, hij laat dingen graag bij het oude en wijst niet snel naar anderen.” Of hij nog iets merkt van de invloed van de vroegere Zuiderzee op de bevolking? „Nee, ik denk het niet. Al zie ik bij de mensen thuis wel veel schilderijen van botters aan de muur hangen, of kleine replica’s van deze vaartuigen.

En in onze gemeente zingen ze de bovenstem. Misschien heeft dat nog iets te maken met de vroegere Zuiderzee. Ik houd er met het opgeven van de psalmen altijd rekening mee, prachtig vind ik het.”

Diverse kerkelijke gemeenten

Elburg telt diverse kerkelijke gemeenten. In de Grote Kerk en de Oosterkerk komt de hervormde gemeente samen, bestaande uit de wijkgemeenten Oost en West. Wijk Oost is verbonden met de Confessionele Vereniging, en wijk West met de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland. Iets verderop, aan de Beekstraat 6, staat de christelijke gereformeerde kerk. De Ichthuskerk aan de Vrijheidsstraat 1 is in gebruik bij de gereformeerde kerk, die dit bedehuis verhuurt aan de vergadering van gelovigen. Verder is er nog een vrije evangelische gemeente, die samenkomt aan de Boterbloem 15.

zomerserie Geloven rond de Zuiderzee

Welke rol speelt religie in plaatsen rond de voormalige Zuiderzee? In acht reportages proeft de redactie de sfeer in deze steden en dorpen. Vandaag deel 5: Elburg. Volgende week deel 6: Urk.