VS en Londen blij met interim-grondwet Irak
De Amerikaanse en Britse regering hebben maandag met instemming gereageerd op de totstandkoming van de Iraakse interim-grondwet. De Iraakse regeringsraad bereikte na dagenlange verhitte discussies een akkoord over de zogenoemde basiswet. Essentiële geschilpunten zijn echter doorgeschoven naar een later tijdstip.
Volgens een woordvoerder van het Witte Huis is het een „historische dag voor het Iraakse volk en schiet de democratie wortel in Irak.” De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Powell, sprak van een „belangrijke prestatie.” In Londen zei premier Blair volgens de BBC dat een „eerste steen” voor de toekomst van Irak is gelegd.
De grondwet wordt waarschijnlijk woensdag ondertekend en blijft dan van kracht tot er volgend jaar een definitieve grondwet is opgesteld.
Volgens de voorlopige grondwet moeten er in Irak vóór 31 januari 2005 parlementsverkiezingen gehouden worden. Ten minste een kwart van de zetels in de nog op te richten Iraakse volksvertegenwoordiging zou bezet moeten worden door vrouwen. Irak krijgt een president en twee vice-presidenten, die samen een premier en de leden van het kabinet aanwijzen. De besluiten van de president en zijn vervangers moeten volgens de grondwet altijd unaniem zijn.
De leden van de Iraakse bestuursraad weigerden echter commentaar te geven op hoe de president en de vice-presidenten gekozen moeten worden en het was onduidelijk of daar overeenstemming over bestond in de raad. De sjiitische raadsleden willen dat een van hun geloofsgenoten president wordt, met een Koerd en een soenniet als vice-presidenten. Maar andere raadsleden zijn fel tegen de benoeming van een sjiiet tot president.
De discussie tussen de verschillende groepen in de raad en de Amerikanen over de rol van de islam in de grondwet lijkt wel afgesloten. Volgens Entifadh Qanbar, de woordvoerder van de sjiitische bestuurder Ahmed Chalabi, legt de grondwet vast dat Irak geen moslimstaat wordt. „De bewoordingen zijn zodanig gekozen dat de islamitische identiteit van de meeste mensen niet wordt vertrapt, maar dat ook de andere partij niet wordt beledigd en dat niet de indruk wordt gewekt dat het een moslimstaat is.”
Om de conservatieve krachten in Irak tegemoet te komen, bepaalt de constitutie ook dat alle wetten die strijdig zijn met de beginselen van de islam nietig zijn.
De ontwerptekst stelt verder dat alle Iraakse burgers voor de wet gelijk zijn en bevestigt het principe van federalisme, maar laat de invulling daarvan over aan de toekomstige regering.
De Iraakse bestuursraad en de Amerikanen moeten vóór de machtsoverdracht van 30 juni alleen nog overeenstemming bereiken over de samenstelling en de volmachten van een voorlopige regering die Irak na die datum moet besturen. Volgens Chalabi is de Iraakse bestuursraad bezig met het opstellen van een appendix bij de grondwet, waarin staat hoe de voorlopige regering eruit moet gaan zien.