Bij een klein SPAR-filiaal is het niet anders. Het schap babyvoeding is leeg. De pakken Nutrilon liggen binnen handbereik van de caissière, samen met de sigaretten, sigaren en shag.

Winkels en supermarkten hebben deze maatregelen genomen, om te voorkomen dat Chinese handelaren en criminelen uit het Oostblok hun hele voorraad voor de neus van de eigen, trouwe klanten weggraaien. Tot nu toe is er bijna duizend keer aangifte gedaan van diefstal van babyvoeding, maar daarmee is het probleem nog niet opgelost. De politie denkt niet te maken te hebben met zelfstandige diefstallen, maar met een netwerk, dat achter de schermen aangestuurd wordt door een misdaadsyndicaat. Maar dat is (nog) niet opgerold.

Volgens het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) zal babyvoeding in alle soorten en maten, ook de komende maanden nog wel ‘op de bon’ blijven. „De politie behandelt deze zaak niet meer als een gewone winkeldiefstal maar zoekt naar de verbanden die er achter liggen”, zegt Jules van Well, veiligheidsdeskundige bij het CBL. „Winkeliers moeten er alert op blijven dat ze niet beroofd worden van hun voorraad. Niet door handelaren die de winkels leeg kopen, en ook niet door criminelen die verdwijnen zonder te betalen.”

De supermarkt Deka heeft ontdekt dat het bekrassen van de pakken met melkpoeder met een viltstift heel goed werkt tegen diefstal en ongewenste handel. Voor Chinezen zijn de pakken dan waardeloos, omdat ze de krassen niet vertrouwen. Maar in Nederland maakt het de klanten weinig uit.

Nierziekten

Het opvallendste is dat het probleem al zes jaar speelt en dat er nog steeds geen oplossing in zicht is. In het voorjaar van 2008 kampten er in China opvallend veel baby’s met nierziekten. In de loop van dat jaar maakte de Chinese overheid bekend dat de ziekte werd veroorzaakt door melk of melkpoeder waar melamine, een grondstof om plastic te maken, in verwerkt was. Een fabrikant wilde daarmee verbloemen dat de babyvoeding op basis van water en niet met melk was samengesteld.

Melamine bevat stoffen die bij testen het gebrek aan goede eiwitrijke melk maskeren. Uiteindelijk moesten 300.000 baby’s in het ziekenhuis opgenomen worden. Een onbekend aantal stierf.

Vertrouwen

Het nieuws over de fraude sloeg in China in als een bom, waarvan de naschokken tot de dag van vandaag voelbaar zijn. De Chinezen, die maar één kind mogen hebben, verloren alle vertrouwen in de eigen babyvoeding en stapten massaal over op babyvoeding uit West-Europa, ook al was die vijf keer zo duur. In Europa is de van oorsprong Nederlandse producent Nutricia, met het merk Nutrilon, marktleider.

Om aan de vraag naar onverdachte babyvoeding tegemoet te komen, vestigden de grote Europese producenten zich in China. Maar de achterdocht zit er zo diep in bij de Chinezen dat ze ook deze Nutrilon van eigen bodem niet graag willen. Ze betalen liever het vijfvoudige voor echte, geïmporteerde Europese melkpoeder, die via handelaren in westerse supermarkten gekocht worden. De afgelopen negen maanden zijn er daarnaast criminele bendes actief, die de pakken stelen en doorverkopen aan een helerorganisatie. Zo blijft de druk op Nederlandse babyvoeding heel groot.

Jules van Well van supermarktorganisatie CBL volgt het onderzoek van de Nederlandse politie op de voet. „De zaak heeft de aandacht van de politie, maar een snelle oplossing is niet in zicht. Uiteindelijk ligt het probleem in China, waardoor de markt in Nederland verstoord wordt.”