Robbert van Duin van het Recycling Netwerk in Emst heeft wel het een en ander aan te merken op het plan van de verpakkende industrie en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat staatssecretaris Mansveld van Milieu vorige week accepteerde.

Het Recycling Netwerk vertegenwoordigt op dit terrein de milieubeweging. „Stel dat het plan goed van de grond komt en dat het lukt om 60 tot 80 procent terug te halen, dan nog haal je nooit zo’n hoog percentage terug als je met een statiegeldregeling zou doen”, meent Van Duin.

Eigen geld

Met een statiegeldregeling haal je 90 procent van de plastic flesjes terug, zo blijkt in het buitenland. Bovendien pak je het zwerfvuilprobleem bij de bron aan, stelt Van Duin. „Je gooit dan je eigen geld weg als je een statiegeldflesje op de grond gooit.” Als je het opruimen aan gemeenten, scholen en maatschappelijke organisaties overlaat, haal je volgens hem nooit zo veel plastic op. „Je kunt leerlingen van scholen niet de uitrit van de snelweg opsturen, dat zou onveilig zijn”, aldus Van Duin.

In het najaar moet er een uitgewerkt plan zijn voor de inzameling door scholen en verenigingen. Per 1 januari worden er verschillende systemen getest in veertig gemeenten, laat Philip den Ouden weten, directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI). Bij sportclubs kunnen containers komen voor flesjes en blikjes. Hoeveel de retourpremie bedraagt, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de premie alleen aan organisaties zal worden betaald en niet aan particulieren en dat het geld bij het bedrijfs­leven vandaan komt.

Kwartjes en dubbeltjes

Het plan van Mansveld is volgens Van Duin een „voorlopige uitkomst”, een gevolg van de lobby van de verpakkende industrie en supermarkten om te voorkomen dat de statiegeldregeling wordt uitgebreid. De industrie wil van de statiegeldregeling af, omdat die duur en niet efficiënt zou zijn. Mansveld ging daarmee niet akkoord, omdat de afgesproken 
recycledoelen niet zijn gehaald.

„Contract is contract”, zegt Den Ouden daarover. De statiegeld­regeling zal nu zeker tot 2017 blijven bestaan, dan wordt de zogeheten raamovereenkomst waarin de afspraken zijn opgenomen, opnieuw geëvalueerd.

De inzameling van plastic afval via gemeenten vindt Den Ouden wel efficiënt. „Het voordeel is dat er geen statiegeld wordt geïnd. Wij hoeven geen grote administratie op te zetten voor het innen van kwartjes en dubbeltjes.”

Het ophalen van plastic flesjes en blikjes is tot nog toe financieel niet interessant voor clubs en maatschappelijke organisaties, zegt Van Duin. „Ik weet dat er enkele supermarkten zijn die geëxperimenteerd hebben met een inzamelingsapparaat voor frisdrankflesjes en blikjes, maar ik kan geen voorbeelden geven van maatschappelijke organisaties en scholen die dat doen.”

Hij wijst erop dat er een serieus bedrag tegenover moet staan. Van de papierinzameling is bekend dat er minder papier wordt opgehaald als de oudpapierprijs daalt.

Volgens Van Duin is Nederland het enige land ter wereld dat een statiegeldregeling heeft alleen voor grote frisdrankflessen. Door het systeem uit te breiden, zou je twee keer zo veel kunnen ophalen, zegt hij, waardoor de statiegeld­regeling winstgevend kan worden. Van Duin: „Per jaar komen er 652 miljoen grote petflessen op de markt voor frisdrank en water. Het aantal kleine petflessen dat op de markt komt is nog hoger, dat zijn er meer dan 700 miljoen. Die flesjes worden vaak buitenshuis gebruikt, waardoor ze veel zwerfafval veroorzaken.”

Belastingbetaler

Het opruimen van al dat zwerf­afval wordt door de belastingbetaler bekostigd. Gemeenten geven er gezamenlijk 250 miljoen euro per jaar aan uit om zwerfafval te verwijderen.

De statiegeldregeling wordt door de industrie gefinancierd. Daarnaast betalen de producenten voor 20 miljoen euro per jaar mee aan lokale zwerfafvalopruimprojecten en geven ze jaarlijks 5,5 miljoen euro uit aan de bewustwordingscampagnes van stichting Nederland Schoon.