De voorbeelden zijn schrijnend. Een alleenstaande die een uitkering krijgt, moet straks van 480 euro per maand rondkomen. Terwijl hij volgens berekeningen van het Nibud alleen al voor de vaste lasten 571 euro nodig heeft. Een huishouden, bestaande uit een moeder en twee volwassen dochters, ontvangt per maand 1100 euro.

De kostendelersnorm geldt vanaf 1 juli voor uitkeringsgerechtigden. Van degenen die een woning delen met meer volwassenen wordt de bijstandsuitkering aangepast. Hoe meer personen van 21 jaar of ouder in een huis wonen, hoe lager de bijstandsuitkering. Voor nieuwe aanvragen gold de maatregel al vanaf 1 januari van dit jaar.

De gedachte achter de kostendelersnorm is dat als er meer personen in een woning wonen, de woonkosten gedeeld kunnen worden. De regeling geldt voor bijstandsgerechtigden, arbeidsongeschikten, weduwen en wezen en mensen met een onvolledige AOW.

De maatregel treft ten minste 42.000 mensen. Onder hen zijn ook mantelzorgers die hun baan opgeven, een uitkering aanvragen en hun vader of moeder in huis nemen om voor hen te zorgen. „Zij geven hun baan op om anderen te helpen en als ‘beloning’ kort de overheid deze mantelzorgers op hun uitkering”, zegt woordvoerder Van der Spek van de Nederlandse Vereniging voor Organisaties van Ouderen.

Aan 58.000 gepensioneerden met een volledige AOW-uitkering is voorlopig uitstel verleend tot juli volgend jaar. Dit uitstel is verleend na protesten van de ouderenorganisaties.

Perspectief kwijt

Een woordvoerder van de Specialisatievereniging van Sociaal Zekerheidsrecht Advocaten constateert dat deze groep uitkeringsgerechtigden door deze maatregel elk perspectief op verbetering kwijtraakt. „Ze zitten voorgoed in een diepe put en zullen er nooit meer uit komen. Hun situatie is uitzichtloos. Ze zijn wanhopig.”

De Federatie Opvang, de branchevereniging voor opvang van onder anderen daklozen, zag in het eerste kwartaal van dit jaar al een „forse stijging” van het aantal daklozen. Zij vreest dat na 1 juli, wanneer de maatregel ook voor bestaande gevallen geldt, de stijging van het aantal daklozen snel zal toenemen.

Niet alleen uitkeringsgerechtigden hebben een somber toekomstperspectief. Uit een vandaag verschenen rapport van de patiëntenorganisatie NPCF blijkt dat bijna driekwart van de ouderen, gehandicapten en chronisch zieken zich zorgen maakt over de kwaliteit en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg in de toekomst.

Uit cijfers van de NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren, blijkt dat één op de zes huishoudens in ons land in financiële moeilijkheden verkeert. In 2014 waren er volgens de NVVK 92.000 aanmeldingen voor hulp, in 2013 waren dat er 89.000. De vereniging verwacht dat mede door de invoering van de kostendelersnorm het aantal mensen in financiële problemen snel zal toenemen.

Zowel voedselbanken als diaconieën merken dat de situatie voor een groeiende groep nijpend wordt. In het verslag over 2014 van de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken staat dat in een jaar tijd de vraag naar voedselhulp met 30 procent is gestegen. Die trend zette in de eerste helft van dit jaar verder door.

Ook kerken merken dat de situatie aan de onderkant verslechtert. Vorige maand meldde Kerk in Actie, de diaconale organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland, dat het werk van diaconale noodfondsen van plaatselijke kerken explosief groeit omdat de armoede bij een groep mensen toeneemt.

Deze lokale noodfondsen zijn niet alleen bedoeld voor leden van de eigen kerkelijke gemeente, maar ook voor niet-leden die in acuut geholpen moeten worden omdat ze in problemen verkeren en er geen sociaal vangnet voor hen is. Via instanties zoals het maatschappelijk werk kunnen mensen in acute problemen een beroep op deze noodfondsen doen. Vrijwel al deze lokale noodfondsen hebben een interkerkelijk karakter.

Noodfonds

Zo is er in de gemeente Nunspeet sinds 2008 een diaconaal platform van twaalf kerken actief. „Van gereformeerde gemeenten tot en met de rooms-katholieke parochie”, aldus secretaris Jan van den Hoorn van het platform.

Dit voorjaar besloot het platform een noodfonds te vormen vanwege de invoering van de kostendelersnorm. „We krijgen signalen dat de nood na 1 juli zal toenemen.”

Het noodfonds, waarin 3000 euro komt, is vanaf september operationeel. „Doel is incidentele hulp. Diaconieën moeten over de kerkmuren heen kijken en ook de onkerkelijke buurman zonder enig vangnet te helpen. Als die op zaterdagmiddag geen weekendboodschappen in huis heeft, of enkele nachten op straat moet slapen, kunnen we helpen met eenmalig 150 euro. Dat geld moet binnen één uur beschikbaar zijn.”