Koffieprut. In huishoudens valt de hoeveelheid ervan wellicht mee, maar grote bedrijven produceren per week aardige bergen van het goedje. Het Ridderkerkse bedrijfje Koffiedrab.nl claimt een duurzame –en leuke– oplossing te kunnen bieden: je eigen oesterzwammen ermee kweken. En opeten natuurlijk.

„Kijk, hier gaat het om.” Op de eettafel zet Ronald Lapaer een kartonnen setje neer. Het heeft de grootte van een melkpak en vanuit de voorkant piept een klein zwammenhoedje door de open­gesneden rechthoek tevoorschijn. Het eerste zichtbare resultaat na zo’n twee weken geduldig natsproeien en afwachten. Lapaer: „Vanaf nu gaat het heel snel; na een week kun je ze oogsten.”

Grote loods

De thuiskweekset is vrucht van enkele maanden dokteren door Ronald Lapaer en zijn vrouw Evelyne Hoogeboom. Een paar weken geleden was hun idee rijp voor productie. Vooralsnog op kleine schaal: het gehele productie­proces verloopt nog handmatig vanuit hun rijtjeshuis in Ridderkerk. Maar het echtpaar droomt al van een grote loods waarin het productieproces kan gaan plaatsvinden. „Als IKEA Nederland ja zegt, hebben we die wel nodig.”

Dat dit laatste gebeurt is niet ondenkbaar, weet Lapaer. Het idee ontstond juist door hun werk bij de Zweedse meubelgigant. „We werken allebei in de vestiging Barendrecht. Zelf ben ik daar lid van de duurzaamheidswerkgroep. Die zoekt naar oplossingen van problemen binnen de vestiging.”

Een van de problemen is de 200 kilogram koffiedrab die IKEA Barendrecht elke week moet zien kwijt te raken. Gescheiden afvalverwerking is voor bedrijven nog altijd geen optie, volgens Lapaer. „Wij hebben geen aparte inzamel­container voor groenafval.” Zodoende komt al het gft-afval via het restafval in de verbrandings­ovens terecht. Jammer, want met zo veel koffieprut zou misschien nog wat ‘groens’ te doen zijn, dacht de werkgroep. Dat zou bovendien in de kosten voor de afvalstoffenheffing schelen.

Tijdens een speurtocht via internet stuitte Lapaer op de inspiratie­bron van hun huidige oesterzwammenset: een Amerikaans bedrijf bleek koffiedik te gebruiken in thuiskweeksets van deze paddenstoel. „De samen­stelling van de koffieboon leent zich niet voor elke groente, zelfs niet elke schimmel. Maar oesterzwammen doen het er prima op”, aldus Lapaer. Ze hebben volgens hem een stuggere en compactere structuur dan champignons, en meer smaak. „Vegetariërs gebruiken ze vaak als vleesvervanger.”

Het bedrijf uit de VS leverde hem op verzoek veel informatie. Het idee hadden ze nu dus. Maar de omzetting naar een eigen concept had nog aardig wat voeten in de aarde. Mede doordat IKEA een dergelijk product wel wilde afnemen van toeleveranciers, maar niet zelf wilde produceren. Lapaer en zijn vrouw zagen een verdere ontwikkeling van het idee wel zitten. „Daarom hebben we een privébedrijfje opgezet om alles zelf eens te gaan uitvogelen.”

Uiteindelijk kwamen ze uit op de juiste mengverhouding van de koffiedrab en het broed om twee keer van een set te kunnen oogsten. Ook het ontwerp van de verpakking kreeg grote aandacht. Het resulteerde in een gerecyclede kartonnen verpakking om een plastic zak met het kweekgoedje heen. Lapaer: „Dat plastic is nodig om de schimmel nat en dus levend te houden. Het gaat om ldpe-plastic, dat zich heel goed laat recyclen. Zo hebben we bij elkaar een zo duurzaam mogelijke set samengesteld.”

Half mei kreeg het echtpaar groen licht voor een proefperiode bij IKEA Barendrecht. Lapaer: „Het doel is om de sets in de schappen te krijgen, maar we zijn nu vooral bezig met bekendheid creëren. Daarom staan we 20 juni ook op een markt in Ridderkerk.”

Koffiedrab.nl richt zich namelijk niet enkel op IKEA: dat wil alleen met leveranciers in zee die minimaal twee andere afnemers hebben. Lapaer: „We doen al zaken met ijssalon Talamini in Ridder­kerk en zijn met meerdere partijen in gesprek.”

Wereldwijd

Volgende week wacht een spannende klus. „IKEA heeft Nederland uitgekozen om zijn plannen voor het nieuwe jaar van alle vestigingen te presenteren. Wij krijgen de gelegenheid om ons idee aan een commissie met IKEA-bestuursleden uit heel de wereld te presenteren. Dan kunnen ze overwegen of ons product wereldwijd een oplossing kan zijn.”

Een thuiskweekset kost 12,95 euro. Lapaer: „Als je gewoon oesterzwammen wilt eten, ben je bij de supermarkt natuurlijk goedkoper uit. Maar het gaat om de gedachte hierachter: dat je koffie­afval nogmaals kunt gebruiken. Verder kunnen kinderen, bijvoorbeeld uit de stad, zo in hun eigen keuken zien hoe voedsel groeit. Trouwens, zelf vind ik het ook prachtig om ’s ochtends te zien hoe zo’n zwam weer een centimeter groter is geworden.”

Klanten reageren nieuwsgierig

Bij ijssalon Talamini, vestiging Ridderkerk, staan de kweeksets van Koffiedrab.nl sinds twee weken te koop. „Ik vond het een leuk idee”, verklaart franchisenemer Nicolette Meerman. Al langere tijd verzamelde ze haar koffiedrab in een opvangbak van Koffie­drab.nl. Klanten reageren nieuwsgierig op de noviteit, meldt Meerman. „Ik heb de pakken mooi in de winkel opgesteld. En zelf ben ik er erg enthousiast over, dat helpt om mensen er warm voor te krijgen.” Tot nu toe heeft ze elf sets verkocht.

Niet de enige

Iets eerder dan Koffiedrab.nl heeft ook een ander Neder­lands bedrijf het kweken van oesterzwammen op koffiedik als uitgangspunt genomen. In het voormalige subtropisch zwembad Tropi­cana in Rotterdam kweekt RotterZwam sinds augustus 2013 zwammen op koffiedik en koffieschilletjes, om ze na de oogst te verkopen. Sinds september 2014 experimenteren de kwekers met de verkoop van een thuiskit. Klanten moeten zelf hun koffieprut aan het broed in een emmertje toevoegen.