Voor de zoveelste keer sinds januari is het weer actueel, de kans op een Grexit ofwel het uittreden van Griekenland uit de eurozone, al dan niet uit vrije wil. In tegenstelling tot de voorgaande gevallen is de situatie nu écht nijpend: Griekenland heeft letterlijk geen geld meer. Of de Griekse ambtenaren en gepensioneerden deze maand hun (volledige) loon en pensioen krijgen, is hoogst onzeker. Afgelopen maand moest het land ruim 700 miljoen euro aflossen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Dat is alleen gelukt door de lagere overheden en instellingen zoals ziekenhuizen en universiteiten op te dragen hun geld aan Atheneover te maken .

Deze maand moet Griekenland 1,6 miljard euro terugbetalen aan het IMF, te beginnen met 301 miljoen euro op 5 juni. Athene zal die betaling alleen kunnen doen als de komende uren, letterlijk, er een akkoord wordt bereikt met de andere eurolanden voor nieuwe noodleningen. Het gonst ondertussen van de geruchten dat de andere eurolanden bereid zouden zijn Griekenland uit de euro te laten gaan. Dat lijkt me echter veel eerder een onderdeel van de onderhandelingsstrategie dan echte bereidheid daartoe. Daarvoor is een aantal redenen aan te dragen.

Kroon

Over de euro weten we minstens twee dingen zeker. Hoewel de muntunie altijd als een economisch project aan de man is gebracht, is die in de eerste plaats een politiek project. Het tweede dat we weten is dat de gemeenschappelijke munt van Europese politici en beleidsmakers een succes moet zijn. De euro wordt namelijk gezien als de kroon op de Europese integratie. Dat de euro een politiek project is, betekent dus dat het koste wat kost een succes moet worden. Leden verliezen zorgt niet bepaald voor het beeld dat de munt een succesverhaal is.

Zelfs als de Europese leiders en beleidsmakers Griekenland in theorie uit de euro zouden wíllen zetten, zoals ze dreigen, is de kans bijna nihil dat ze dat in de praktijk ook zullen dóén. Het uittreden van Griekenland kan namelijk een domino-effect veroorzaken, waarbij andere eurolanden in grote problemen zouden komen en noodgedwongen óók de euro zouden verlaten. Dat zou het einde van de euro zijn.

Als dat niet gebeurt, is er nog steeds een kans dat het na enige tijd aanmerkelijk beter zou gaan met Griekenland. Immers, met een eigen munt zou het land zijn export heel goedkoop kunnen maken en daardoor de economische motoren aanzwengelen. Dan zou blijken dat het voor een land gunstig is om uit de euro te treden. Dat zou haaks staan op de talloze waarschuwingen van de Europese politici en beleidsmakers dat uittreden uit de euro onvermijdelijk naar de economische afgrond leidt. Het uit de euro stappen wordt dan zeer aantrekkelijk voor veel andere landen die ontevreden zijn over de gemeenschappelijke munt. Ook dat zou het einde van de Europese muntunie zijn, de muntunie die zoals gezegd van de Europese politici en beleidsmakers juist een (groot) succes moet worden.

Balans

En dan is er nog een derde, voor de betrokken politici in de eurolanden zeer belangrijke reden. Het redden van Griekenland heeft tot nu toe bijna 250 miljard euro gekost. Dat is ongeveer evenveel als de totale economie van Finland of Vlaanderen. De leningen die de andere eurolanden aan Griekenland hebben verstrekt, waaronder Nederland, staan keurig op de balans van elk euroland. Denkbeeldig zien we op de linkerzijde van de balans van de Nederlandse staat een post ”Leningen aan Griekenland” van ettelijke miljarden euro; aan de rechterkant komen we dan de post ”Nog te ontvangen bedragen van Griekenland” tegen. Zolang Griekenland een euroland is, bestaat er in theorie een kans dat Griekenland dat geld zal terugbetalen. Boekhoudkundig gesproken kan die balans gewoon blijven zoals die is. Dat Griekenland in werkelijkheid onmogelijk zijn leningen kan terugbetalen, maakt dan niets uit. Verlaat Griekenland de euro echter, dan moet er fors afgeboekt worden op die leningen. Zolang Griekenland in de eurozone blijft, kunnen de andere landen de looptijd van die leningen verlengen, een aflossingsvrije periode instellen of de rente op 0 procent zetten zonder ook maar één cent te hoeven afschrijven. Geen enkele minister van Financiën in de eurozone wil de historie ingaan als de minister die miljarden euro’s door de wc heeft gespoeld.

Verlies

Wat betekent dit concreet voor de eurolanden en dus voor Nederland? Om de eurozone bij elkaar te houden zal Griekenland, wanneer puntje bij paaltje komt, uiteindelijk nieuwe leningen krijgen, ook al blijft dat land de afspraken die het maakt in ruil voor dat geld niet nakomen. Dat Griekenland zich nu niet aan de afspraken houdt, is niets nieuws. Waarom? Omdat Griekenland in de onderhandelingen sterker staat. Het land heeft immers niets te verliezen; de andere eurolanden wel. De kans is dan ook groot dat het eindresultaat zal zijn dat er nog jarenlang miljarden euro’s zullen vloeien naar Griekenland vanuit andere eurolanden zoals Nederland.

Het betekent ook dat de Europese Centrale Bank (ECB) nog jarenlang de rente op 0 procent zal blijven houden en de euro zwakker zal blijven maken. Ofwel dat de spaarder, de gepensioneerde, de gewone man in de straat, de werkenden, kortom iedereen nog jarenlang zal blijven opdraaien voor het feit dat onze politici koste wat het kost van iets wat steeds meer een gedoemde munt lijkt, een succes willen maken.

De auteur is monetair econoom en auteur van het boek ”Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen”.