Holy Soda, onderdeel van het Nederlandse bedrijf Vrumona, is een frisdrank op basis van stevia. Op de Facebookpagina van het merk werd een paar weken geleden aangekondigd dat tv-presentator Arie Boomsma zijn ambassadeur zou worden. De ophef ontstond vervolgens toen een reclamefilmpje publiek werd gemaakt. Daarin blijkt Boomsma, na het drinken van een paar slokken frisdrank, op het water te kunnen lopen.

De vraag dringt zich op of de commotie die hierover –vooral– op sociale media ontstond, eigenlijk geen vooropgezet plan was – al ontkende Vrumona gisteren dat dit het geval is. Het filmpje komt namelijk niet erg serieus over. En Vrumona was er ook wel heel snel bij om te stoppen met uitzenden. In plaats van het originele filmpje gaat het scherm nu min of meer op zwart en meldt Holy Soda dat er ook voor Boomsma regels gelden.

De Reclame Code Commissie liet woensdag weten dat er in totaal twee klachten over het filmpje zijn binnen gekomen. Of deze klachten gegrond worden verklaard, zal nog blijken. Daar moet de juridische afdeling eerst naar kijken.

Naamsbekendheid

Het vergroten van de naamsbekendheid lijkt ook bij andere controversiële reclame-uitingen een belangrijk doel te zijn. Een aantal voorbeelden van eerdere campagnes waarbij je in ieder geval dat gevoel bekruipt.

• Energiedrankjesmerk Red Bull veroorzaakte in 2012 ook ophef door het thema lopen op water in een reclamefilmpje te gebruiken. Dit leidde wereldwijd tot commotie. In Zuid-Afrika werd het tv-spotje teruggetrokken. De Rooms-Katholieke Kerk adviseerde in dat jaar om zich tijdens de vasten van Red Bull te onthouden.

• In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw waren de postercampagnes van modeketen Benetton regelmatig spraakmakend – in negatieve zin. Het punt was dat ze, in contrast met het onecht overkomende filmpje van Holy Soda, juist te realistisch waren. Fotograaf Oliviero Toscani portretteerde onder anderen een stervende aidspatiënt en bebloede pasgeboren baby. Die foto’s hingen vervolgens levensgroot in bushokjes. De Reclame Code Commissie beoordeelde de poster van de aidspatiënt als „nodeloos kwetsend.”

De vraag dringt zich op of die beelden anno 2015 nog steeds als controversieel zouden worden ervaren. We zijn inmiddels meer ‘gewend’ aan gruwelijke beelden (denk aan bijvoorbeeld de ebola-epidemie en oorlogsfoto’s). De posters van de Stichting ALS Nederland –waarop een inmiddels overleden ALS-patiënt staat afgebeeld– zijn ook behoorlijk realistisch, maar daar lijkt niemand over te vallen.

• Modeketen Suit Supply strijkt met zijn campagnes regelmatig mensen tegen de haren in. Thema: mannen in pakken omringd door gedeeltelijk ontklede, uitdagend poserende vrouwen. Ook over de laatste campagne, van begin dit jaar, ontstond ophef. In de Amsterdamse wijk De Baarsjes hadden voorbijgangers de vrouwen op posters uit deze serie met plakband voorzien van een bovenstukje. Ook kwamen er klachten over de reclamecampagne binnen bij de Reclame Code Commissie. Die boog zich al eens over een soortgelijke campagne van de pakkenketen. Toen werden de klachten overigens afgewezen.

• Over modeketen Hij, inmiddels opgegaan in WE, regende het bij de Reclame Code Commissie klachten in de winter van 1995. Aanleiding: een postercampagne met –in de manier waarop het fotomodel was afgebeeld, bijvoorbeeld met gespreide handen– verwijzingen naar Christus. Daarbij teksten als: ”Hij roept u tot zich” of ”Hij is er ook voor u”. Deze klachten werden gegrond verklaard omdat ze „nodeloos kwetsend” waren.

Tekst en beeld leggen een rechtstreeks verband met Christus, aldus de commissie toen. „Velen worden daardoor, alsmede door het feit dat de naam van de adverteerder dubbelzinnig wordt gebruikt, in hun religieuze beleving geraakt.”

• Uitvaartverzorger AVVL, inmiddels opgegaan in Yarden, stond in het verleden een aantal keren in het middelpunt van de belangstelling door zijn reclamecampagnes. In 1993 luidde het thema: ”Is er koffie na de dood?” Na klachten hierover –onder andere met als strekking dat het eeuwige leven werd ontkend– oordeelde de Reclame Code Commissie dat de slagzin „onnodig kwetsend is voor gelovigen, voor wie een leven na de dood van essentiële betekenis is. Door de vraag te stellen of er koffie is na de dood, wordt met deze geloofswaarheid de spot gedreven.” Een paar jaar later was het thema ”Leven doe je maar een keer. Doodgaan ook”. Klachten hierover werden ongegrond verklaard.

• In het voorjaar van 2003 trok Unilever de aandacht met zeven nieuwe varianten van het Magnumijsje. De naam van deze serie was Seven Sins (Zeven Zonden). Een ironische verwijzing naar de zeven hoofdzonden: vraatzucht, ijdelheid, lust, luiheid, jaloezie, hebzucht en wraakzucht. De M van Magnum op de ijsjes was getooid met duivelshoorntjes en een duivelstaart.